Het zat me niet helemaal lekker dat ik vanmorgen de tekst niet kon geven van dat Heerlense ontvangstbewijs van de Fiscus Judaicus. Vanmiddag kreeg ik van diverse kanten hulp aangeboden, en omdat de zoom-vergadering die ik vanavond had prettig snel was afgelopen, kan ik nu al het een en ander toevoegen. Laten we eens een “diplomatieke uitgave” doen: een uitgave waarbij we eerst tonen wat er feitelijk staat en daarna een op leesgemak aangepaste reconstructie.
Hier is eerst de feitelijke tekst (die niet in alle browsers goed leesbaar zal zijn).
Σαμβθίω ὁ καὶ Ἰησο Παπίου
Ἰουδ τελ ς Τραιανοῦ
τοῦ κυρίου δ ς Παχõ κθ
In een echte diplomatieke uitgave zouden de letters die ik nu heb doorgehaald, zijn aangegeven met een puntje eronder. Het betekent dat die letter niet scherp zichtbaar is. Ik kan dat hier niet namaken. Hier passen we de tekst aan op leesgemak, dus met uitgeschreven afkortingen en wat interpunctie.
Σαμβαθίων ὁ καὶ Ἰησοῦς Παπίου
Ἰουδαικοῦ τελέσματος. ς ἔτους Τραιανοῦ
τοῦ κυρίου δραχμὰς δ. Ἔτους ς Παχῶνος κθ
En de vertaling:
Sambathion, ook bekend als Jezus, de zoon van Papios,
voor de Fiscus Judaicus. Jaar 6 van Trajanus
onze heer. 4 drachmen. Jaar 6, 29 Pachon.
Die laatste datum is om te rekenen naar 24 mei 103.
De scherf komt uit Edfu en staat bekend als O. Heerlen BL 345, waarbij de O natuurlijk staat voor ostrakon. Sambathion is ook bekend van enkele andere ostraka; in Heerlen is bijvoorbeeld ook een kwitantie te zien dat hij de bodembelasting heeft betaald.
En verder vergiste ik me: de Kaufmann van wie Diepen de collectie overnam, was niet de Hongaarse geleerde, maar Karl Kaufmann.
De tekst was inderdaad niet goed leesbaar, maar dat heeft niks met de browser te maken en alles met mijn gebrek aan kennis van de Griekse taal. Wel interessant dat Jezus als voornaam in gebruik bleef en het dus een gewone naam was. Dat heb je tegenwoordig niet meer, alleen in Spaanstalige landen kom je nog wel eens een Jesús tegen.
En nu vraag ik me af hoeveel 4 drachmen eigenlijk waard waren in die tijd. Was het veel geld of niet?
Leuke vraag!
“In het oude Griekenland was een drachme een munt, bestaande uit 4 gram zilver. (…)”
“Grote geldbedragen werden in het oude Griekenland uitgedrukt in een mna, gelijk aan 100 drachmen, of in een talent, gelijk aan 60 mna, dus 6000 drachmen.”
4 drachmen is dus niet zoveel geld.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Drachme
En bedankt voor het antwoord.
Dit is wetenschap zoals hoort. Enkele correcties zijn mogelijk en het blog wordt aangevuld. With a little help from your friends. Bedankt ook voor de link naar een eerder blog over ostrakons. Nooit geweten. Een dag zonder nieuwe kennis is een verloren dag.