Door de corona was ik de afgelopen drie jaar niet in Tyrus geweest – sorry voor dit blasé begin – en in die tijd is er allerlei archeologisch onderzoek gedaan. Dat heeft een leuke conclusie opgeleverd die in elk geval ik niet zag aankomen. Maar eerst even iets over die site. Die bestaat uit twee delen: enerzijds de hippodroom en het grafveld ten oosten van de dam die Alexander de Grote heeft laten bouwen om de eilandstad in te nemen, en anderzijds de opgraving op dat eiland.

Op dat eiland (overigens sinds de vloedgolf van 365 na Chr. grotendeels verzwolgen door de zee) zijn enkele Romeinse ruïnes te zien. Afgezien van een overwoekerd tempeltje is er weinig dat herinnert aan de Fenicische tijd. De toerist loopt over de Mozaïekstraat en passeert links een glasatelier, een badhuis en de palaestra, d.w.z. het sportveld waar mensen zich in het zweet werkten alvorens naar het badhuis te gaan. Tegenover die gebouwen liggen aan de andere zijde van de Mozaïekstraat een vierhoekige arena en cisternen.

Badhuis en badcomplex

Dat glasatelier middenin de stad is altijd vreemd geweest en blijkt nu middeleeuws te zijn geweest. Het blijkt dat in de Romeinse tijd hier een tweede palaestra was geweest. Dat is niet zo verbazingwekkend. Zoals zoveel Romeinse badhuizen was ook dat van Tyrus symmetrisch.

Het betekent echter dat het badcomplex precies even lang is als het deel van de Mozaïekstraat waarlangs zuilen zijn gevonden. Dat is toch wel heel toevallig. De archeologen besloten eens beter te kijken en constateerden dat wat altijd beschouwd was geweest als een straat, een porticus was geweest langs de drie delen van het badcomplex. Die porticus strekte zich dus uit langs de twee palaestra’s en het eigenlijke Romeinse badhuis.

De vierkante arena aan de overkant van wat dus geen straat was, wordt nu ook anders geïnterpreteerd. Het is steeds de vraag geweest wat het was. Een arena voor gladiatoren? Maar waarom dan slechts 2000 zetels? Voor dierengevechten? Maar de beesten konden zo op de tribune springen! Een arena voor scheepsgevechten? Nee, te klein. Een stadium voor bokswedstrijden? Maar waarom zijn er dan waterkanaaltjes om water naar de arena te voeren?

De nieuwe theorie is dat het een plek is geweest waar atleten zich konden oliën en, al badderend in een klein zwembad, konden afzepen. De olie liet dan los en bleef drijven op de waterspiegel. De waterkanaaltjes zouden dan hebben gediend voor de waterzuivering.

Twijfels en conclusies

Ik geef het hier maar weer, maar ik snap niet goed waarom 2000 mensen zouden moeten kunnen kijken naar zich inzepende en afzepende atleten. Ik vind de theorie dat het om een vergaderzaal nog het meest aantrekkelijk. Wat ik maar zeggen wil: nu we weten dat het badhuis groter is geweest dan gedacht, zijn alle vragen nog niet opgelost.

Een andere conclusie: de cisternen zijn niet hellenistisch maar Fenicisch. Dus toch. Er zijn ook nieuwe tempels gelokaliseerd.

Er gebeurt momenteel dus van alles in Tyrus en er zijn nieuwe inzichten, maar het onderzoek is niet afgerond. Eén conclusie is echter wel zeker: het badcomplex in Tyrus is bij nader inzien het grootste dat bekend is buiten Rome.