Op 26 juni j.l. schreef Jona Lendering hier een blog over zogenoemd ijsonderzoek. Dit is een relatief nieuwe archeologische discipline. Citaat:

Het principe lijkt op dat van jaarringonderzoek. Elke winter valt er sneeuw en in het hooggebergte en in de poolgebieden blijft die liggen. Het verandert in een ijslaagje, en dat bevroren hemelwater biedt een aanwijzing voor de samenstelling van de atmosfeer. We beschikken bij mijn weten over drie meterslange boorkernen, alle drie uit Groenland.

Kortom, er moeten dus eerst boorkernen verzameld worden waaruit men vervolgens conclusies kan trekken.

Onderzoeksschip

Nu wil het toeval dat mijn zoon zich begin vorig jaar tijdens veldwerk vanaf het hypermoderne onderzoeksschip G.O. Sars (vernoemd naar de gelijknamige zeewetenschapper, 1837-1927) heeft geoefend in het verzamelen van dergelijke boorkernen. De inhoud van ijskernen heeft voor de aardwetenschappers een ander dan een historisch doel, maar dat maakt voor het principe niets uit.

De universiteit van Bergen in Noorwegen is een complete universiteit met diverse faculteiten, maar neemt een bijzonder vooraanstaande plaats in als het gaat om maritiem onderzoek, inclusief fjorden en gletsjers. Men formuleert de ‘strategic areas’ als volgt: Marine research, Climate and energy transition en Global challenges. Het onderzoeksschip is dan ook toegerust om deze ‘strategic areas’ te faciliteren.

Deze blog dient als illustratie van de wijze hoe boorkernen verzameld kunnen worden. Boorkernen zijn stukken gesteente of ongeconsolideerd sediment, zoals in het onderhavige geval. Ze worden gebruikt voor geologisch onderzoek van de ondergrond.

Het onderzoek

De betreffende researchtrip van de Sars van 24 tot en met 26 februari 2022 was een reguliere expeditie waarvoor een uitgebreid wetenschappelijk cruiseplan (toktplan) was opgesteld.

Naast de reguliere bemanning waren er zes wetenschappers aanwezig en zes buitenlandse studenten die zo gelegenheid kregen ervaring met het proces op te doen. Er werd 24/7 gewerkt waarbij een ieder twee diensten had met een slaappauze ertussen.

Doel van de expeditie was om uit te vinden (lees: wetenschappelijk vast te stellen) hoe de Golfstroom het Noorse klimaat vanaf de laatste ijstijd (het Weichselien, 116.000 tot 11.700 jaar geleden) heeft beïnvloed. De Sars had daartoe positie gekozen ruim ten noordwesten van de kust van Noorwegen, gelegen tussen Bergen en Trondheim. Op volle zee werden boorkoppen overboord gezet ten einde sediment te verzamelen. De bodem is hier dermate drassig dat er niet eerst gedrild hoefde te worden: de sedimenten werden vanzelf in de boorkoppen opgezogen.

Foto’s

De volgende foto’s tonen het verloop van dit proces:

Op de eerste foto zijn de elementen die in de buis worden geplaatst (op de achtergrond zichtbaar) en waarin het sediment terecht komt.

Op de tweede foto is de buis (gravity core) te zien waarin de elementen (zie vorige foto) worden geplaatst waarin de sedimenten terecht komen.

Op de derde foto wordt het geheel wordt door technisch personeel gemonteerd om overboord gezet te worden. De dikkere gedeelten zijn gewichten die de buis in de zachte bodem drukken.

Op de vierde foto hangt het boorgedeelte buiten boord.

[Een gastbijdrage van Hans Overduin. Dank je wel Hans! Alle foto’s zijn van de hand van C.T.A.A. Overduin Bsc, bij wie ook het gebruikelijke copyright berust. Het is niet toegestaan deze foto’s of gedeelten hiervan over te nemen in welk medium dan ook zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de maker.]