Tag: Wolfsschanze

Donderdag 20 juli 1944, 17:00 (Berlijn, Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Ludwig Beck

Een van de beroemdste opmerkingen over de aard van oorlogvoering is van maarschalk Helmuth von Moltke de Oude die, toen hij erop werd aangesproken dat een bepaalde officier slechts de helft van zijn taken naar behoren uitvoerde, antwoordde dat de betrokkene meteen promotie moest krijgen omdat de gemiddelde officier aan het front maar een kwart van zijn taken naar behoren uitvoerde. Fouten worden altijd gemaakt en oorlogvoering is minder een kwestie van planning dan van voortdurende improvisatie. Het zit die 20e juli de samenzweerders voortdurend tegen – ze hadden bijvoorbeeld driemaal pech gehad bij de aanslag – en de grootste tegenvaller is wel dat ze de berichten over Walküre in code versturen, waardoor het eindeloos lang duurt.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 17:00 (Berlijn, Wolfsschanze)” →

Donderdag 20 juli 1944, 15:45 (Rangsdorf)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Olbricht (links, met ridderkruis) in gezelschap van Wernher von Braun (in burger). De man middenin is Heinz Brandt, die zou worden gedood bij de aanslag in de Wolfsschanze.

Als operatie Walküre zou zijn begonnen, zou vliegveld Rangsdorf bezet moeten zijn door eenheden van het reserveleger. Als Von Stauffenberg en Werner von Haeften landen, blijkt daarvan echter geen sprake. Von Haeften rent naar de dichtstbijzijnde telefooncentrale en belt met het Bendlerblock: “De Führer is dood!” Eindelijk hebben de samenzweerders in Berlijn de zekerheid die ze nodig hebben.

Olbricht ijlt naar zijn superieur, Fromm, met de papieren waarmee Walküre in werking kan worden gesteld terwijl Albrecht Mertz von Quirnheim de aanwezige officieren alvast vertelt wat er zal gebeuren: nu Hitler het slachtoffer is van een moordaanslag, krijgt de Wehrmacht buitengewone bevoegdheden. De strijd in Rusland, Italië en Normandië gaat vanzelfsprekend gewoon verder. Veldmaarschalk Erwin von Witzleben zal, als officier met de hoogste rang, het opperbevel van Hitler overnemen en generaal Ludwig Beck wordt de nieuwe president van Duitsland. Over de integratie van de gewapende delen van de SS in de bevelstructuur van de Wehrmacht, zo weet Mertz te vertellen, wordt momenteel overlegd.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 15:45 (Rangsdorf)” →

Donderdag 20 juli 1944, 15:15 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Mussolini en een ongedeerde Hitler nemen de schade op

Generaal Fritz Thiele keert terug van zijn wandeling en belt met de Wolfsschanze. De telefoonblokkade is nu opgeheven en hij verneemt wat hij al wist: er is een enorme explosie geweest, er zijn vier doden, een groot aantal officieren is zwaargewond, waaronder mogelijk ook Hitler zelf.

Hij gaat naar generaal Friedrich Olbricht, die aarzelt of hij Walküre in werking moet zetten. Hij kan zich niet permitteren dat hij het reserveleger opnieuw voor niets oproept. Zijn superieur, generaal Fromm, die inmiddels is teruggekeerd naar het Bendlerblock, zal dat nooit accepteren. Olbricht kan voor het moment dus niets doen. Hij weet op dit moment zelfs niet of Claus von Stauffenberg in leven is, is gearresteerd of bij de operatie is omgekomen.

Die zit in feite al twee uur in het vliegtuig en nadert vliegveld Rangsdorf.

[Terug naar het eerste deel; deze reeks wordt over een half uur vervolgd.]

Donderdag 20 juli 1944, 14:00 (Berlijn, Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Het Bendlerblock

Erich Fellgiebel mag dan de telefooncentrale van de Wolfsschanze hebben geblokkeerd, het is niet de enige centrale. De SS heeft eigen apparatuur en Heinrich Himmler begrijpt al heel snel dat er een aanslag is geweest, en dat Hitler die heeft overleefd. Himmler vliegt naar de Wolfsschanze.

Intussen is de aanwezigheid van een koppel en de afwezigheid van de eigenaar een sterke aanwijzing wie er achter de aanslag heeft gezeten en al vrij snel begrijpen de mensen in de Wolfsschanze dat Von Stauffenberg de bom heeft geplaatst. Waar is hij? Als duidelijk wordt dat hij in een vliegtuig zit, concludeert Martin Bormann, de partijsecretaris van de NSDAP, dat de moordenaar aan het vluchten is en laat het bevel doorgeven een alleen vliegende Heinkel 111 neer te halen. Het bevel komt op de tafel van Friedrich Georgi, de schoonzoon van Friedrich Olbricht en een van de samenzweerders. Die laat het bevel verdwijnen.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 14:00 (Berlijn, Wolfsschanze)” →

Donderdag 20 juli 1944, 12:42 (Berlijn, Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis3 reacties
De situatie in de barak. Donkerblauw: Hitler. Rood: de vier doden. Geel: de bom, van links naar rechts voorbij de zware tafelsteun verplaatst. (Ik weet niet waar ik dit plaatje vandaan heb.)

Terwijl Claus von Stauffenberg en Werner von Haeften in hun auto stappen, gaat de bom af. Het kabaal is immens. Ze zullen later zeggen dat ze hebben kunnen zien hoe iemand de barak werd uitgedragen die Hitlers mantel droeg, concluderen dat de Führer dood is en dat de actie succesvol is geweest. De auto rijdt hen naar het vliegveld en Von Haeften werpt de tweede bom weg, de berm in.

Zoals bekend overleefde Hitler. Hij was vrijwel ongedeerd. Het is niet bekend wat Von Stauffenberg en Von Haeften kunnen hebben gezien. Later zullen deskundigen zeggen dat als twee springladingen zouden zijn ontploft, of als de vergadering in de besloten bunker had plaatsgevonden in plaats van in een houten barak met geopende ramen, of als de aktentas niet voorbij de tafelsteun was verplaatst, Hitler dood zou zijn geweest. Drie dingen waren tegelijk verkeerd gegaan.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 12:42 (Berlijn, Wolfsschanze)” →

Donderdag 20 juli 1944, 12:37 (Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
De barak na de aanslag

Von Stauffenberg loopt de vergaderzaal binnen. De ramen staan open: het is heet buiten. Hij stelt zich in de buurt van de Führer aan de tafel op. Keitel introduceert de graaf, Hitler schudt zijn hand, neemt zijn gast onderzoekend op. Het valt de aanwezigen op dat deze zijn ene oog niet neerslaat.

Von Stauffenberg plaatst zijn aktetas tussen de twee massieve steunen onder de tafel, bromt iets over zijn telefoongesprek en verlaat de kamer. Zijn koppel laat hij achter: hij wil de indruk wekken in een moment weer terug te komen. Omdat de aktetas erg dicht bij de voeten staat van een van de aanwezigen, Heinz Brandt, plaatst deze de tas iets verderop, aan de andere kant van de zware tafelsteun.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 12:37 (Wolfsschanze)” →

Donderdag 20 juli 1944, 12:30 (Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Erich Fellgiebel (midden)

Aangekomen in de houten barak waar de vergadering zal plaatsvinden, vraagt Von Stauffenberg aan Keitels adjudant waar hij zich kan opknappen en een schoon overhemd kan aantrekken. In een gastenkamer stelt hij de bom af. Het zijn twee springladingen van elk bijna een kilo, voorzien van ontstekingen die in principe na een half uur behoren af te gaan, maar bij warm weer misschien sneller detoneren. Von Stauffenberg heeft de eerste bom al af als iemand de kamer komt binnenlopen.

Het is Erich Fellgiebel, een van de complotteurs, verantwoordelijk voor de telefooncentrale van de Wolfsschanze. Hij roept dat er een dringend telefoongesprek is voor Von Stauffenberg, die terugroept snel te zullen komen. Omstanders hebben dit gesprek gehoord en zullen straks niet opkijken als de chef-staf van generaal Fromm zo meteen de vergadering zal verlaten.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 12:30 (Wolfsschanze)” →

Donderdag 20 juli 1944, 11:30 (Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Claus von Stauffenberg (vroege foto; in 1944 miste hij een oog)

De vergadering met Hitler staat gepland voor 13:00 maar vanzelfsprekend wordt een gesprek op hoog bestuurlijk niveau zorgvuldig voorbereid: de medewerkers nemen tijdens de voorbespreking de mogelijke vragen alvast door. Dit voorgesprek onder leiding van veldmaarschalk Wilhelm Keitel wordt onderbroken als een medewerker van de Führer komt vertellen dat de eigenlijke vergadering een half uur is vervroegd. De afgezette fascistische leider van Italië, Mussolini, is gearriveerd en Hitler moet zijn belangrijke gast vanzelfsprekend ontvangen.

Het is niet de enige verandering in de planning. Omdat het een hete zomerdag is en de temperatuur vóór de middag behoorlijk is opgelopen, zal de vergadering niet plaatsvinden in de bunker, zoals een paar dagen eerder, maar in een houten barak in de tuin.

De voorbespreking is om 12:25 afgelopen. Von Stauffenberg heeft, doordat de vergadering is vervroegd,  ineens weinig tijd om de bom, die hij intussen van Von Haeften heeft teruggekregen, af te stellen. Op een looppas gaat hij naar de barak.

[Terug naar het eerste deel; deze reeks wordt om 12:30 vervolgd.]

Donderdag 20 juli 1944, 10:15 (Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Werner von Haeften

Rond 10:15 landt het vliegtuigje van Von Stauffenberg, een Heinkel 111, bij Hitlers hoofdkwartier, de Wolfsschanze. De beveiliging laat hem door: ze herkennen de chef-staf van Fromm. Een auto rijdt hem naar een kurhaus, waar hij in de tuin ontbijt. Hij heeft drie uur om de bom te laten afgaan – welbeschouwd een wonderlijke missie voor een man die een oog en een hand mist en aan de andere hand maar drie vingers heeft. Hij heeft het scherpstellen van de springladingen de voorafgaande dagen geoefend, maar het valt hem lastig.

Het is overigens zijn adjudant Werner von Haeften die de bom op dit moment bij zich heeft. Von Stauffenberg zelf neemt de tijd om wat te kletsen. Zijn gespreksgenoten zullen later zeggen dat hij een ontspannen indruk maakte.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 10:15 (Wolfsschanze)” →

6-19 juli 1944

On door Jona LenderinginGeschiedenis1 reactie
Stauffenberg, Puttkamer, Hitler, Keitel

Op donderdag 6 juli is Claus van Stauffenberg op het Berghof, Hitlers hoofdkwartier bij Berchtesgaden. Von Stauffenberg, die een oog en een hand mist en aan de andere hand slechts drie vingers heeft, heeft de voorgaande dagen geoefend om de springladingen af te stellen. Vandaag wil hij Hitler, Himmler en Göring doden. Die laatste twee verschijnen echter niet en de would-be moordenaar stelt de aanslag uit. Op dinsdag 11 juli is hij opnieuw in het Berghof, maar hoewel Göring er dit keer wel is, is Himmler afwezig en Von Stauffenberg stelt de aanslag nogmaals uit.

Zaterdag 15 juli, de derde poging. Generaal Fromm en Von Stauffenberg zijn aanwezig in de bunker in de Wolfsschanze, Hitlers hoofdkwartier in Oost-Pruisen. De bovenstaande foto is die middag genomen: Von Stauffenberg staat strak in de houding, schout-bij-nacht Karl-Jesko von Puttkamer schudt Hitlers hand, maarschalk Wilhelm Keitel ziet het aan. In Berlijn heeft generaal Olbricht, nu Fromm afwezig is, alarm laten geven en het reserveleger alvast in paraatheid gebracht. Lees verder “6-19 juli 1944” →