Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
===========================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Uw redacteur plaatste wat oude recensies online van boeken over de Bronstijd, de Trojaanse Oorlog, Alexander de Grote, Karthago, Lucretius, de ondergang van het heidendom en Byzantijnse oorlogvoering. Plus een recensie van een nieuw boekje over Plinius de Jongere. Tevens begon uw redacteur een reeks over klassieke literatuur en hij behandelde daarbij heldendicht (1, 2, 3) en leerdicht.
In de reeks museumstukken: Aquillius, een Spaanse herbergierster, een damnatio memioriae, de vrouw van Allah en het portret van Justinianus.
Uw redacteur kreeg tevens een prijs en schreef daarom zijn eigen necrologie.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer een verrukkelijk stuk onderzoeksjournalistiek over het zogenaamde Evangelie van de Vrouw van Jezus. Ariel Sabar speurde de vervalser op. Harvard, dat tegen beter weten in volhield dat de snipper echt was, wist ook de retractie te verprutsen.
======================================
EGYPTE
Hé, die piramide staat scheef.
De dolk van Toetanchamon had een ijzeren punt. De theorie dat dit metaal van een meteoriet afkomstig is, is al jaren oud – de nieuwswaarde van dit bericht is nul.
En verder: KV55 en het tweede schip van Cheops.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Nieuw licht – nou ja, zó nieuw is het nu ook weer niet – op de eerste steden in het Midden-Oosten.
Het gebeurt niet vaak dat de hoofdlijnen van de antieke chronologie grondig moeten worden aangepast, maar er zijn aanwijzingen dat de Induscultuur aanzienlijk ouder is dan altijd werd aangenomen.
Een van de favoriete plekken van uw redacteur: Byblos, waar de haven is geïdentificeerd. We weten nu eindelijk waar Wen-Amun zijn tijd doorbracht. (En let maar niet op de foto’s: een Steentijdbouwwerk en een Kruisvaarderskasteel.)
En verder: Uşaklı.
======================================
BLOED-OUDHEDEN
ISIS wordt teruggedrongen maar is nog steeds in staat vernietigingen aan te richten, zoals in Nineve. Artikel over de gevolgen voor de Iraakse nestoriaanse christenen.
Om in de gaten te houden: het Syrische leger nadert Resafa, een laatantieke, versterkte nederzetting waar we de afgelopen maanden geheel niets over hebben gehoord. Is daar geplunderd of zijn de ruïnes met rust gelaten?
En nog een samenvatting van de schade aan Nineve – lees vooral de drie laatste alinea’s.
Tot slot een uitstapje naar Turkije, waar een reliëf uit Ereğli is verdwenen.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: een Griekse archeoloog beweert een deel van een Bronstijd-troon te hebben gevonden. Tja.
Leuk artikel over de Griekse mysteriegodsdiensten.
Een prachtig stuk over de koningsgraven uit Pergamon, met lekker grote foto’s.
En verder: Athene (Kerameikos), Piraeus, opgravingen in Nicomedia en een graf bij Pafos.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Uit de stad zelf: het Colosseum is heropend.
Om helemaal blij van te worden: prachtige foto’s van een nieuw mozaïek in Zeugma – met een opvallend vroege datering. Ook mozaïeken in Kirikkale.
Paardenraces in de hitte zijn niet zo goed voor het paard. Daar hadden ze in Carthago iets op gevonden.
En verder: een mijlpaal in Bulgarije van Philippus Arabs, een Romeinse villa in Bolzano, vier skeletten in Pompeii en Pompeii’s Villa van de Mysteriën.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Hunebedden en astronomie: een ietwat curieuze theorie. En vandalisme.
In Neuss is de haven geïdentificeerd en in Augsburg het Romeinse badhuis.
Ondanks claims van het tegendeel voegen acht goudstukken, hoe fraai ook, niets toe aan wat we al weten over het gevecht in Kalkriese.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: wat munten uit Devon (behoorlijk gehypet), Lincoln en 52.000 Romeinse munten.
En verder: Bronstijd/IJzertijd-grafveld bij Aalst (filmpje).
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Hé, dat is raar: deze maand alleen iets over ezels en over een mozaïek in Lod. Zelfs geen ruzie over Jeruzalem.
======================================
RE-ENACTMENT
Een fijn artikel in De Volkskrant over Romeins re-enactment legt uit waarom het meer is dan een rare hobby. In dat stuk wordt ook aangekondigd dat een groep, Pax Romana, een week lang de wacht gaat houden in De Meern. Zo’n leefexperiment ligt op de grens van re-enactment en experimentele archeologie en kan leiden tot leuke inzichten. Het crowdfundingsproject vindt u hier.
======================================
DNA
Het belang van DNA-onderzoek voor de bestudering van de oude wereld: er is – naast teksten, vondsten en vergelijkingen – een vierde venster op de Oudheid geopend.
Daan Nijssens meer persoonlijke visie op hetzelfde onderwerp hier.
En wat van conclusies u mag verwachten: Grieks DNA in Pakistan? (De associatie met Alexander de Grote verdient wat wantrouwen en de datering is verdacht precies.)
En nog wat niet-menselijke DNA: is de landbouw tweemaal ontstaan in het Midden-Oosten?
======================================
OVERIG
Het zal de trouwe lezers van deze nieuwsbrief niet zijn ontgaan dat vrij veel ruimte wordt besteed aan het doorprikken van de overdreven claims waarmee universiteitsmensen hun vondsten hypen (en hun vak beroven van respectabiliteit). Maarten Keulemans schreef een goed stuk over dit probleem, dat breder is dan de oudheidkunde. Welgemeende raad: als je niks te melden hebt, schrijf dan eens géén persbericht.
En verder: de domesticatie van de hond, Punische graven op Malta, een Getisch graf en een ceremonieel platform bij Petra.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
In The Empire That Would Not Die: The Paradox of Eastern Roman Survival, 640-740 laat John Haldon zien dat het zeer verwonderlijk is dat het Oost-Romeinse Rijk in de zevende eeuw na Christus wist voort te bestaan. In de zesde eeuw, onder keizer Justinianus was het de grootste staat in het Mediterrane gebied, maar het werd rond 700 bijna overrompeld door de moslims.
Van de American University in Cairo Press zijn enkele interessante titels in paperback verschenen. Van de bekende Duitse egyptoloog Jan Assman is er From Akhenaten to Moses. Ancient Egypt and Religious Change over de overgang van polytheïsme naar monotheïsme in het oude Egypte. Van de Britse egyptoloog Aidan Dudson is er Poisoned Legacy: The Fall of the Nineteenth Egyptian Dynasty over de burgeroorlog die volgde op de dood van farao Ramses II.
Romeinse politiek in het nieuwe boek van Constantijn-kenner Noel Lenski Constantine and the Cities. Imperial Authority and Civic Politics en in Heart of Rome. Ancient Rome’s Political Culture van historicus Jan Blits. Lenski richt zich op de relatie tussen de keizer en zijn onderdanen en de rol van het opkomende christendom daarin. Blits gaat in op de politieke instituten van de Romeinse Republiek.
Mycenae. From Myth to History gaat over de ontdekking en het opgraven van Mycene, de stad van Agamemnon. Heinrich Schliemann, Michael Ventris en Arthur Evans hebben er opgegraven en in dit boek wordt hun werk beschreven aan de hand van foto’s van de Amerikaanse fotograaf Robert McCabe. Zijn foto’s stammen uit de jaren 50 en 60, dus van voor de tijd van het massatoerisme, en geven een schitterend beeld van deze bijzondere plek.
======================================
DWAASHEID
Ovidius is véél realistisch om te worden gelezen.
======================================
EN TOT SLOT
Wat geef je iemand die alles al heeft? Een spel Mycenopoly natuurlijk!
Toota witharsechwanoo!
“dat het zeer verwonderlijk is dat het Oost-Romeinse Rijk in de zevende eeuw na Christus wist voort te bestaan.”
Die vraag is inderdaad heel wat verwonderlijker dan de vraag waarom het hetzelfde in de vijfde eeuw presteerde. In de vijfde eeuw is het volgens mij vooral verwonderlijk dat de Germanen maar liefst 75 tot 80 jaar nodig hadden om het westelijke deel eronder te krijgen, nadat ze de eerste paar jaar . Ik wil maar zeggen – voor dergelijke vragen is het handig om de zaak eens vanuit de andere kant (Germaans, Arabisch) te bekijken. Pakweg tussen 400 en 410 konden allerlei Germaanse stammen vrijwel ongestoord door Gallië en Hispanje trekken
Wat bedoel je met ‘Ovidius is véél realistisch om te worden gelezen’? Ik kan niet afleiden wat je daarmee zou willen zeggen.