Ruim een jaar geleden kondigde ik aan dat Livius (de vennootschap waar ik lid van ben) een reeks korte filmpjes wilde maken om uit te leggen hoe oudheidkundigen weten wat ze weten. Een soort “Methode op maandag” dus, maar dan in een ander medium. Een wetenschap die haar methoden niet uitlegt, lijkt immers geen methode te hebben, trekt dus amateurs aan, is niet in staat een overtuigend weerwoord te bieden aan kwakhistorici en kan niet langer spreken met het gezag dat nodig is om de samenleving adequaat te informeren. We hebben al twee draaidagen gehad en gisteren was de derde.

En zo zat ik – letterlijk, zie boven – zondag in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden voor een interview met Casper Porton van Addisco. Hij legde uit hoe taalkundigen de klanken van het oude Latijn reconstrueren. Ik heb zelden een zó gemakkelijk interview afgenomen. Handig was dat er een inscriptie aan de muur hing waar een spelfout in zat: het soort dingen dat helpt bij de reconstructie van de uitspraak.

Het gemak waarmee Casper sprak kwam natuurlijk voort uit zijn dikwijls beleden liefde voor actief Latijn: Latijn dat wordt gedoceerd als een gesproken taal en niet – zoals lange tijd op gymnasia gebruikelijk – door middel van vertalingen. Er is hier ook echt een meerwaarde: als je een stuk Latijn hoort voordragen in de gereconstrueerde uitspraak, merk je hoe groot de klankrijkdom is. Dit keer las Casper een stuk poëzie voor, waarin je klankeffecten verwacht, maar ik heb hem eerder weleens proza horen voorlezen en ook dat was erg mooi.

Het tweede interview was met egyptologe Sigrid van Roode, die (zoals eigenlijk iedereen die zich professioneel bezighoudt met de oude wereld) kind aan huis is in het Rijksmuseum van Oudheden. Hoe kon Champollion de hiëroglyfen ontcijferen? Ook dit gesprek verliep geïnspireerd, zoals je mag verwachten in een museum waar Champollions notitieblok ligt naast een overzicht met een reeks cartouches.

Het blijft natuurlijk een stoer verhaal, hoe de Franse geleerde, die wist dat in de Griekse tekst sprake was van geboorte, het daarmee corresponderende Koptische woord herkende. Zoals bekend stamelde hij nog “Je tiens l’affaire” (vrij vertaald: “eureka!”) en viel hij flauw. Sigrid vertelde het allemaal met smaak.

Na de twee korte interviews maakten we nog wat beelden van het Koptisch textiel en de Peelhelm, die we nodig zullen hebben voor een volgend interview. Een prima dag in een prima museum, met prima geïnterviewden en een prima cameraploeg. Dank jullie wel!