Wie door Tunesië reist kan er niet aan ontkomen: ze hebben in dit land verschrikkelijk mooie deuren. Geef iemand in dit land een huis en hij leeft zich uit op het beschilderen en bespijkeren van de deur. Vrolijke kleuren verf en patronen van spijkers, en vaak ook prachtige deurlijsten. Getuige de verkoop van ansichtkaarten, posters met les portes de Hammamet, en brievenbussen in de vorm van een deur hebben de Tunesiërs wel door dat toeristen er gecharmeerd van zijn. Het is een beetje vergelijkbaar met de kerststallen van Napels of de gevelsteentjes van Amsterdam: het is een kleine kunstvorm, die de handboeken kunstgeschiedenis nooit zal halen, maar evengoed waardering verdient.

De foto hierboven nam ik in Sidi Bu Ali, een kunstenaarsdorpje op het terrein van wat ooit Karthago was. Als u goed kijkt ziet u helemaal bovenaan twee halve manen (liggend, zoals hier gebruikelijk), in het tweede register twee davidssterren en daaronder enkele kruisen. Iemand heeft hier heel bewust de symbolen van de drie monotheïstische religies willen samenbrengen. Andere gebruikelijke motieven zijn de vis en de cipres, beide symbolen van de vruchtbaarheid: de eerste omdat hij leeft in het element dat leven geeft en de ander omdat hij altijd groen is. Ook de hand van Fatima is moeilijk te missen.

Je vraagt je natuurlijk af waar de gewoonte de deuren mooi te versieren vandaan komt. In elk geval waren ze er al in de Middeleeuwen. Deze deur fotografeerde ik in het Musée national des arts islamiques in Raqqada. Hij is uit de elfde eeuw.

De onderstaande deur is nog wat ouder: uit de negende eeuw, te zien in de Grote Moskee in Kairouan. De mooie deurposten zijn gerecycled uit een oude Romeinse tempel.

Ik zou niet verbaasd zijn als de gewoonte deurposten te versieren is ontstaan door het hergebruik van Romeinse kroonlijsten en dat de versiering van de deuren zelf een logisch vervolg was. Een belangrijke invloed is ook de tegelschilderkunst uit Andalusië, meegenomen door migranten die in de zeventiende eeuw vanuit Spanje naar Tunesië zijn gekomen.

Deur in de stijl van de Fatimiden (een middeleeuwse dynastie) in Mahdia

Handjes van Fatima en zwaarden op een deur in Hammamet

Een moderne deur uit Hammamet met links een afbeelding van een meer traditionele deur

Een deur en een raam in de medina van Sfax

Deur van een badhuis in Hammamet

Andalusische tegels rond een deur in Mahdia

Vissen, de hand van Fatima en Andalusische tegels op een deur uit Hammamet

Cipressen op een deur uit Kairouan

Brievenbus in Karthago

Tot slot: zeg Tunesië en je zegt Tunis, zeg Tunis en je zegt “de bey van Tunis”. Hier is de deur van het paleis van de man die een koliek kreeg als hij het wapperen hoorde van de Nederlandse vlag.

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.