Een lamassu uit Nineveh

Nineveh: een lamassu (foto Diane Siebrandt)

De foto hierboven behoort tot de reeks UNESCO-foto’s die ik een tijdje geleden kreeg toegestuurd en waarover toen al blogde. Het is een lamassu: een grote, monumentale stier met vleugels, een mensenhoofd en een kroon. Dit fabeldier bewaakte in Assyrië allerlei poorten, zoals de toegangen tot de koninklijke paleizen en tot de steden. De foto toont de Nergal-poort van Nineveh. Lamassus zijn ook opgegraven in Khorsabad, de residentie van de Assyrische vorsten vóór koning Sanherib Nineveh stichtte (hier). Een provinciaal paleis kon ook door lamassus worden bewaakt: daar is een stukje over zo’n beest uit het museum van Deir ez-Zor in Syrië.

Het meest opvallende trekje van een lamassu is dat hij vijf poten heeft. Of dit alleen maar een artistieke conventie is, zodat je vanuit elke hoek altijd minimaal vier poten ziet, of dat het ertoe bijdraagt dat de dieren extra angstaanjagend zijn voor het kwaad dat ze geacht worden buiten te houden, weet ik eerlijk gezegd niet.

Lees verder “Een lamassu uit Nineveh”

Lamassu

Lamassu uit Khorsabad (nu in het Louvre)
Lamassu uit Khorsabad (nu in het Louvre)

Misschien kwam het door overbejaging, misschien was er een andere reden, maar in elk geval zijn ze al in de Oudheid uitgestorven, de lamassu’s. De beesten leefden oorspronkelijk in het oude Assyrië, waar ze grote indruk moeten hebben gemaakt op de bevolking: soms vrij vliegend op hun adelaarsvleugels, soms stoer wandelend op hun stierenpoten, altijd intelligent denkend met hun mensenhoofd.

Lamassu’s waren intelligent, vrij en krachtig. Geen wonder dat de Assyrische koningen deze dieren gebruikten zoals wij waakhonden hebben: bij de poort hielden ze de wacht. Omdat ze vijf poten hadden, zag je er altijd minimaal vier, of je nu van voren of opzij keek. Indrukwekkend als ze waren, hielden ze elke vijand buiten. (De vakterm voor zulke kwaadafwerende wachters is “apotropaïsch”.)

Lees verder “Lamassu”

Bedreigd Syrisch erfgoed (2)

Lamassu (Deir ez-Zor, Syrië)
Lamassu (Deir ez-Zor, Syrië)

Lamassu’s, je ziet ze niet meer. Getuige de vele afbeeldingen uit de Assyrische en Perzische paleizen moeten ze ooit in groten getale hebben gezworven over de vlakten van Mesopotamië en de Iraanse Hoogvlakte. Het dier was een biologisch wonder, want met vier poten en twee vleugels had ’ie, net als de draak en de sfinx, zes ledematen, zodat we hier te maken hebben met de orde van de gewervelde insecten.

Anders dan de sfinx, die een leeuwenlichaam combineerde met een mensenhoofd en adelaarsvleugels, had de lamassu een stierenlichaam. Beide hadden dezelfde symboliek: zo intelligent als een mens, zo vrij als een arend en zo sterk als een leeuw of stier. Een zo monsterlijk uiterlijk, redeneerde men destijds, moest het kwaad wel afweren.

Lees verder “Bedreigd Syrisch erfgoed (2)”