Vochten gladiatoren tot de dood?

On juli 31, 2022december 8, 2023 door Svenja Fabian-GrosserinRomeinse Keizerrijk

Twee gladiatoren in actie; de retiarius links is dodelijk gewond (Villa Dar Buc Ammera, Zliten; nu in het Nationaal Museum in Tripoli)

[Bijna iedereen heeft wel een idee van wat gladiatoren waren: Romeinse strijders die in arena’s als het Colosseum vochten om de bevolking te vermaken. Die kennis is meestal opgedaan in stripboeken als Asterix, Hollywoodfilms of tv-series. Daardoor zingen veel misvattingen rond over gladiatoren. Svenja Grosser-Fabian behandelt zes van die misverstanden. Het eerste stukje was hier.]

Vochten gladiatoren tot de dood?

Hollywoodfilms wekken de indruk dat de verslagen gladiator bijna altijd stierf. Dat was in het oude Rome echter beslist niet het geval. Daar was een gladiator veel te kostbaar voor. De huisvesting, training, voeding en medische verzorging waren kostbaar. Voor elke strijder die tijdens de spelen gedood werd of zwaar gewond raakte, bracht de lanista, die zijn gladiatoren verhuurde aan de munerarius (organisator van de spelen), de aankoopprijs in rekening. Het was de compensatie voor zijn investering.

Lees verder “Vochten gladiatoren tot de dood?” →

De aanpassing van de munus

On juli 30, 2022mei 22, 2023 door Svenja Fabian-GrosserinRomeinse Keizerrijk

Gladiatoren (Römisch-Germanisches Zentralmuseum, Mainz)

De aanpassing van de munus

Keizer Augustus hervormde de munus legitimum met venationes (“jachtpartijen”) in de ochtend, executies van noxii in de middag, en, als hoogtepunt, de gladiatorengevechten in de late middag. In Hollywoodfilms worden deze elementen met elkaar vermengd. Zo is in de kaskraker Gladiator uit 2000 een gladiatorengevecht te zien tussen de hoofdpersoon Maximus en zijn tegenstander Tigris, waarbij ook tijgers in de arena worden losgelaten.

Lees verder “De aanpassing van de munus” →

De eerste gladiatoren

On juli 29, 2022december 16, 2023 door Svenja Fabian-GrosserinEtrurië, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek4 reacties

Campaanse gladiatoren (museum van Paestum)

De Etruskische oorsprong van de gladiatorengevechten

De Romeinen zelf dachten dat de gladiatorenspelen afkomstig waren uit Etrurië. De vierde-eeuwse schrijver Athenaios, die in zijn Deipnosophistai (“geleerde mensen aan tafel”) allerlei fragmenten van eerdere auteurs citeert, haalt Nikolaos van Damascus aan, die in de eerste eeuw v. Chr. had geschreven dat de Romeinen hun traditie van gladiatorengevechten van de Etrusken hadden overgenomen. Inderdaad is het woord lanista voor de manager van een gladiatorenschool ontleend aan de Etruskische taal. Het betekent beul. Ook de figuur van Charon, die de dode noxii (“veroordeelden”) wegsleept uit de arena, is van Etruskische oorsprong.

Lees verder “De eerste gladiatoren” →

Vrouwelijke gladiatoren

On juni 12, 2020maart 26, 2024 door Svenja Fabian-GrosserinGeschiedenis, Klassieken, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk19 reacties

Gladiatrices op een reliëf uit Halikarnassos (British Museum, Londen)

Het bovenstaande tweede-eeuwse reliëf, 64 bij 79 centimeter, is gevonden in Halikarnassos (het huidige Bodrum in het zuidwesten van Turkije) en is te zien in het British Museum in Londen. We zien twee vrouwelijke gladiatoren in gevechtshouding tegenover elkaar staan en we mogen aannemen dat een reële situatie is afgebeeld die ooit heeft plaatsgevonden tijdens een munus, “gladiatorenshow”. Beide krijgers zijn hetzelfde uitgerust met een groot schild en een kort zwaard. Hun kapsels stellen ons in staat het tweetal te identificeren als vrouwen en de inscriptie vermeldt hun namen: Amazon en Achillia. Gladiatoren namen wel vaker Griekse mythologische namen aan als noms de guerre.

Omdat ze hetzelfde zijn uitgerust, hebben ze vrijwel zeker gevochten als provocatores, waarbij de twee strijders identiek waren bewapend. (Veel gebruikelijker was dat ze verschillende wapens droegen, zoals een secutor met een schild en zwaard tegen een retiarius drietand en net.) De vrouwen missen echter de borstplaat die voor een provocator typerend is, maar dit moet zijn omdat ze verondersteld werden Amazones na te spelen, die volgens de antieke opvattingen vochten met ontbloot bovenlijf.

Lees verder “Vrouwelijke gladiatoren” →