Wie buitenlandse gasten ontvangt, heeft het privilege zijn eigen land opnieuw te kunnen bekijken alsof het de eerste keer is. Mijn vrienden en ik mochten zo rond oudjaar twee jonge vrouwen uit Libanon door Amsterdam (en, vooruit, Volendam) rondleiden en ik heb geleerd dat het Tassenmuseum echt de moeite waard is, dat het Concertgebouw ontzettend leuke rondleidingen aanbiedt en dat Volendam te overleven valt.

Omgekeerd is het voor bezoekers leuk dingen te herkennen die bij nader inzien anders blijken te zijn. Dat relativeert je eigen gelijk en om die reden ben ik overtuigd van de waarde van toerisme. Onze gasten waren maronitische christenen, een soort katholieken, en herkenden daarom Sint-Nikolaas, de beschermheilige van Amsterdam. We zijn langs de drie kerken gewandeld – de Oude Kerk, Ons’ Lieve Heer op Solder en de basiliek – en onze gasten waren verbaasd nergens hangers te kunnen kopen met het portret van de stadspatroon.

De constatering is even wonderlijk als logisch. Ze zijn in Padua en Fátima geweest en konden daar hangers kopen van Antonius en Maria. Ze dragen die hangers ook, en niet onopvallend onder een bloes, maar erboven. Het is een statement, niet geheel onvergelijkbaar met de sjiitische propaganda in het stadje naast dat van onze Libanese vriendinnen.

Totaal anders dan in Nederland, waar opzichtige religieuze symbolen omstreden zijn: de hoofddoekjes van moslima’s, de tulbanden van de sikhs en het provocerend klokgebeier zijn allemaal al te vaak in de media geweest met – als ik het goed zie – de consensus dat iemand best religieus mag zijn maar zijn geloof niet aan anderen mag opdringen. Mijn gasten zouden, als ze werk in Nederland hadden, zeker een keer van hun chef het verzoek krijgen hun sieraden onder hun bloes te dragen.

Geen hangers dus: hun eerste kennismaking met wat het betekent te leven in een seculiere samenleving. Een cultuurschok op lilliputformaat. We hebben ons zeker niet steeds overgegeven aan diepzinnige gesprekken, want ook de Bijenkorf en Puccini dienden te worden geplunderd, maar op een avond vroeg een van onze gasten toch “wat atheïsten dan geloofden over het leven na de dood”.

We deden een poging te antwoorden maar het lukte niet echt. Wel slaagden we erin uit te leggen dat een geseculariseerde openbare ruimte niet per se wil zeggen dat iedereen atheïstisch is, maar veel verder kwamen we niet. Het is misschien ook een wat rare paradox dat juist een seculiere samenleving, waarin religie iets is voor de privésfeer, de mogelijkheid schept tot een doorleefder persoonlijk geloof dan in een land als Libanon, waar religie een uiting is van gemeenschapszin en een persoonlijke visie moeilijker valt te formuleren.

Mijn poging het “Graf te Blauwhuis” van Gerard Reve uit te leggen, bleek een brug te ver; “Roeping” (waarover ik al eerder blogde) bleek beter aan te sluiten bij hun belevingswereld. Het is het persoonlijke credo van een gelovig iemand in een seculiere samenleving en ook al kent u het natuurlijk allang, het kan nooit kwaad een mooi gedicht nog eens aan te halen.

Roeping

Zuster Immaculata die al vier en dertig jaar
verlamde oude mensen wast, in bed verschoont,
en eten voert,
zal nooit haar naam vermeld zien.
Maar elke ongewassen aap die met een bord: dat hij
vóór dit, of tegen dat is, het verkeer verspert,
ziet ’s avonds reeds zijn smoel op de tee vee.
Toch goed dat er een God is.

[Mijn wekelijkse column op Sargasso.]