Geliefd boek / geliefde film: De Vierde Man

On januari 30, 2021oktober 27, 2022 door FrankBinFilm, Literatuur, Nederlands10 reacties

Voor mij is de grote makke van de Nederlandse literatuur het grote aandeel autobiografische romans over jeugdjaren verpest door religie. Ik hoef geen tientallen romans te lezen om te begrijpen dat voor een naar vrijheid en ontplooiing hunkerende geest het een hel is op te groeien in een klein, benauwd dorp of stadje met een heersende streng-christelijke of anderszinse moraal. Noch heb ik behoefte aan de vruchten van therapeutisch-van-je-afschrijven. Eén Anton-Wachter-roman vond en vind ik ruimschoots voldoende.

Bovendien is de ultieme semi-autobiografische roman al lang geleden geschreven: De Avonden. Dat geldt dus ook voor vele opvolgers van dat boek. En daarom was De vierde man voor mij een aangename verrassing. Dat boek ging over de auteur en toch weer niet.

Lees verder “Geliefd boek / geliefde film: De Vierde Man” →

De Blijde Boodschap

On april 11, 2020juli 14, 2022 door Jona LenderinginLiteratuur, Nederlands6 reacties

Een van de grote vragen in deze tijden van corona is, vanzelfsprekend, of de heilige vader zondag wel gewag zal maken van het toenemend verval der zeden. En of er wel fijne muziek zal zijn van het leger. U moet u, net als Gerard Reve, morgen zo rond een uur of twaalf neerzetten voor uw kleurentelevisie.

Gerard Reve in Weert (bis)

On oktober 23, 2018december 14, 2023 door Jona LenderinginLiteratuur, Nederlands18 reacties

Weert, Nieuwe Markt, waar Gerard Reve woonde

Ik schreef wel meer over Gerard Reve en ik heb ook al eens geschreven over zijn verblijf in Weert, waar hij in de jaren zeventig een tijdje heeft gewoond en het beroemd geworden gedichtje “Roeping” heeft geschreven. U leest het hier. Het is gewijd aan de Zusters van Liefde, die in een appartement naast hem woonden. De tekst is in een gedenksteen aangebracht op de Nieuwe Markt.

Reve woonde in het huis aan de Nieuwe Markt 12. Op de foto hierboven is dat middenin, recht boven de leegstaande winkelruimte, ongeveer achter de lantaarnpaal. Ik vroeg me af of de in het gedicht vermelde zusters op nummer 10 (boven het blauwe zonnescherm) of nummer 14 (boven het huis van Reve) hadden gewoond en besloot het eens te vragen in het winkeltje met het oranje zonnescherm. Ik had trouwens toch zin in wat sinaasappelsap, dus dat kwam goed uit.

Lees verder “Gerard Reve in Weert (bis)” →

Gerard Reve in Greonterp

On mei 10, 2018maart 14, 2023 door Jona LenderinginCultuur, Literatuur, Nederlands11 reacties

Het moet meer dan dertig jaar geleden zijn dat een medestudent me, over een bord zelfgemaakte pilav heen, vertelde dat hij kort daarvoor naar Greonterp was geweest, het gehucht in Friesland waar Gerard Reve heeft gewoond. Vooral het detail – in geuren en kleuren opgediend – dat je op het Friese platteland op sommige plaatsen alleen met een “belbus” kon komen, is me bijgebleven. (Hoofdstedelijke arrogantie, ongetwijfeld.) Sindsdien stond Greonterp ook op mijn mentale landkaart, maar het is er al die tijd niet van gekomen erheen te gaan.

Tot maandag dus. Afspraken in Leeuwarden rond het middaguur en in West-Friesland in de avond, de noodzaak met de veerpont van Stavoren naar Enkhuizen te gaan en dus een leeg stuk middag. Het zonnige weer én “Reve in Fryslân” maakten het nog aantrekkelijker. Ik kan u het fietstochtje aanraden: u vertrekt in Sneek of IJlst en rijdt dan via Piekezijl naar Westhem en Blauwhuis en daarvandaan naar Greonterp. Daar moet u de weg maar even vragen naar Workum, want een verderop gelegen spoorwegkruising maakt dat de route nogal contra-intuïtief is. Eenmaal in Workum kunt u uw tochtje naar wens voortzetten naar Hindeloopen en Stavoren. (Deze plaatsen heten overigens ook Snits, Drylts, Pikesyl, Westhim, Blauhûs, Warkum, Hylpen en Starum; alleen Greonterp heet Greonterp.)

Lees verder “Gerard Reve in Greonterp” →

Reve yn Fryslân

On april 21, 2018februari 29, 2024 door Jona LenderinginLiteratuur, Nederlands7 reacties

Vandaag, zaterdag 21 april, wordt in Greonterp in Friesland een plaquette gelegd om ervoor te zorgen dat niemand zal vergeten dat Gerard Reve daar bijna zeven jaar heeft gewoond, van 1964 tot 1971. Hij schreef er onder andere Nader tot u.

Eigenlijk had ik best bij de plechtigheid in Greonterp willen zijn, maar ik ben op dit moment in Pafos op Cyprus. Ik laat het woord vandaag aan de volksschrijver zelf.

Lees verder “Reve yn Fryslân” →

Koekenbakker

On januari 2, 2017augustus 4, 2021 door Jona LenderinginDagelijks leven, Literatuur, Nederlands26 reacties

koekenbakker

Het zou een uitspraak kunnen zijn van dominee Gremdaat: “‘Zoiets, Koekenbakker, zoiets’: kent u die uitdrukking?” Over die zegswijze heb ik namelijk een vraag. Ze dook laatst op in een discussie op Facebook en al vrij snel vroegen we ons af waar die uitdrukking vandaan kwam. Ik dacht even aan Gerard Reve en vond zelfs een artikel over een gedicht van de Volksschrijver waarin de zegswijze wordt geciteerd, maar niemand wist waar Reve het had gezegd.

Was het misschien Nescio? In De uitvreter wordt de ik-figuur “Koekebakker” genoemd, maar het precieze citaat kon niemand aanwijzen. Kortom, het werd tijd voor een speurtocht op het internet en die leverde ook al niets op, behalve het inzicht dat de uitdrukking vrij algemeen wordt gebruikt, zoals in de genoemde Blog over Reve en op het Viva-forum. Ik legde de vraag voor aan een aardige journalist die de beschikking heeft over een enorm bestand gedigitaliseerde Nederlandse teksten en ook hij kon “Zoiets, Koekenbakker, zoiets” niet vinden, ook niet met spellingsvarianten.

Lees verder “Koekenbakker” →

Joop Schafthuizen

On april 9, 2016april 19, 2023 door Jona LenderinginLiteratuur, Nederlands7 reacties

Een paar jaar geleden lag ik een paar dagen in het ziekenhuis. Niks ernstigs, maar ik moest een aantal keren per dag aan het infuus en zoiets gaat nu eenmaal niet thuis. Erg was het dus allemaal niet, zeker niet als ik mezelf vergelijk met sommige andere patiënten, zoals de oude man die in een aparte kamer lag aan de overkant van de gang. Hij liep de hele dag in een luier en een blauw operatiehemd, vaak scheldend tegen iedereen. Ik laat aanvullende details achterwege, want u hebt inmiddels al begrepen dat ik wil zeggen dat dementie iets verschrikkelijks is.

Ik zag hoe de verpleegkundigen, die de zich vervuilende man regelmatig moesten wassen, daar weliswaar moeite mee hadden, maar er altijd weer in slaagden hem toonbaar in zijn bed te doen liggen als zijn dochter op visite kwam. Misschien nog erger dan dementie is de druk die het legt op de verzorgers. Ik kan me een beeld vormen van wat een van mijn vrienden, wiens moeder dementeert, op dit moment moet ervaren. Respect, groot respect, heb ik voor alle mantelzorgers.

Lees verder “Joop Schafthuizen” →

Gerard Reve in Weert

On april 8, 2016augustus 5, 2021 door Jona LenderinginChristendom, Literatuur, Nederlands3 reacties

Begin jaren zeventig woonde Gerard Reve (die vandaag tien jaar geleden overleed) enige tijd op de Nieuwe Markt 12 in Weert. Daar woonde hij boven een ijsjeswinkel, die bij mijn weten niet is vereeuwigd in het oeuvre van de volksschrijver, en naast de Zusters van Liefde, waarover hij wél schreef. En hoe.

Roeping

(voor de Zusters van Liefde, te Weert)

Zuster Immaculata, die al vierendertig jaar
verlamde oude mensen wast, in bed verschoont,
en eten voert,
zal nooit haar naam vermeld zien.
Maar elke ongewassen aap die met een bord: dat hij
vóór dit, of tegen dat is, het verkeer verspert,
ziet ’s avonds reeds zijn smoel op de tee vee.
Toch goed dat er een God is.

Lees verder “Gerard Reve in Weert” →

Iran en ironie

On januari 16, 2015augustus 4, 2021 door Jona LenderinginCultuur, Geesteswetenschappen, Literatuur, Nederlands7 reacties

Hieronder is de tekst van een van de beroemdste gedichten uit het Nederlands, het “Graf te Blauwhuis” van Gerard Reve. Het is te vinden in Nader tot U (1969) en is opgedragen aan Sieuwke Hofmeijer-Rijpma, Reves buurvrouw in het Friese Greonsterp.

De “hij” waarmee het gedicht begint is haar zoon Gerrit Rijpma, die in 1945 door de Duitsers werd gedood. Als u er meer over wil lezen, kunt u terecht in dit stukje van Frits Abrahams.

Lees verder “Iran en ironie” →

De kleurenkladder

On maart 22, 2014mei 11, 2022 door Jona LenderinginCultuur7 reacties

chagall_cheval_rouge

Gerard Reve wist het af en toe goed te zeggen.

LIEVER NIKS

Als ik een doek van Chagall zie,
zie ik terstond een juffrouw met knotjeshaar
die zegt jongens en meisjes dit is dus
wat de schilder als het ware droomt met zijn geestesoog
zoals het uit die viool die speelt opstijgt
en werkelijkheid wordt: de innerlijke
belevingswereld zoals de kunstenaar die ervaart
want dat paard dat vliegt niet echt door de lucht
dat begrijpen jullie wel.
Maar als ik ook iets zeggen mag,
of dat paard echt door de lucht vliegt of niet:
liever helemaal geen kunst dan Marc Chagall.

Lees verder “De kleurenkladder” →