Morgen loopt het oude jaar af en overmorgen begint 2018. Dat is een kroonjaar in de geschiedenis van het graafschap Holland: een millennium geleden vond de Slag bij Vlaardingen plaats. Het leek me aardig uw aandacht daar alvast op te vestigen. Niet omdat kroonjaren belangrijk zijn, overigens, want het verleden is altijd interessant en niet alleen als iets precies duizend jaar geleden of op deze of gene datum is gebeurd. Ik bied echter graag wat voorpubliciteit zodat u, als u later dit jaar met de officiële herdenking wordt geconfronteerd, herkent dat het iets belangrijks is. Eerst geef ik het woord aan Alpertus van Metz, die we, als “Nederland” destijds een begrip zou zijn geweest, hadden kunnen typeren als de eerste Nederlandse historicus.

Aan de kust brak een oorlog uit met de volgende aanleiding. Een groep Friezen had zijn woongebied opgegeven en was gaan wonen in het Merwedewoud. Daar hadden ze zich aangesloten bij een groep rovers en samen met hen beroofden ze de kooplieden. (Later werden die Friezen overigens onderworpen door diezelfde rovers, die hun land toewezen en ieder een perceel ter ontginning gaven met de opdracht dat te bebouwen en cijns te betalen.) Herhaaldelijk kwamen de kooplieden uit Tiel naar de keizer om hem te vragen of hij, in zijn genade, hen wilde beschermen tegen de rovers. Omdat de vorst de handelswegen begaanbaar wilde houden, ontbood hij bisschop Adelbold en hertog Godfried. Hij gelastte hun op te trekken tegen de Friezen, ze uit hun illegale woonplaatsen te verjagen en de rovers te verdrijven. Op grond van dit bevel verzamelden ze een enorm leger, waarvan ook de aanzienlijkste en in de oorlogvoering meest ervaren mannen deel uitmaakten.

Werkelijk objectief zijn deze woorden niet. De roverhoofdman was namelijk niemand anders dan de keizerlijke vertegenwoordiger in deze contreien, Dirk III, graaf van de kuststrook die later Holland zou heten maar die in 1018 – net als in het voorafgaande millennium – nog werd gerekend tot Frisia. In Vlaardingen had Dirk een versterking aangelegd. Vervolgens had hij boeren uitgenodigd om in de omgeving voedsel te verbouwen voor het garnizoen, en eenmaal ingericht had hij tol geëist van elk passerend koopmansschip. Of dit laatste legaal was is onbekend, maar het gaat in elk geval te ver hem te typeren als roverhoofdman

De operatie van Adelbold en Godfried liep uit op een bloedige mislukking. Weliswaar slaagden hun manschappen erin aan land te gaan, maar ter plekke constateerden ze dat de boeren zich verscholen achter sloten en dijkjes. Toen de hertog bevel gaf tot een omtrekkende beweging, legden zijn manschappen dat uit als een vlucht, waarop de “aanzienlijkste en in de oorlogvoering meest ervaren mannen” in paniek raakten en naar hun schepen begonnen te zwemmen. Die kapseisden vervolgens onder het gewicht van de vluchtelingen.

Wie op het land achterbleef, werd – nog steeds volgens Alpertus van Metz – gedood door de met speren bewapende boeren. De zwaargewonde hertog overleefde omdat hij het geluk had in handen te vallen van de “roverhoofdman”, die een mooi losgeld kon incasseren. Deze veldslag vond plaats op 29 juli 1018, maar nog in februari 1019 vond men lijken in het ijs.

[Wordt volgend jaar vervolgd. Dit boek ziet er trouwens veelbelovend uit.]

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.