Nijmegen, voorjaar 1945
Vader en moeder zijn gaan kaarten bij vrienden. Ik zit een donkerblauwe wollen cloqué rok van zus B. korter te maken. We zetten radio Oranje aan. En dan vertelt “de Rotterdammer” met bewogen stem, dat in hotel De Wereld in Wageningen de wapenstilstand is gesloten tussen generaal Foulkes en generaal Blaskowitz, in aanwezigheid van prins Bernard.
We halen vliegensvlug de vlag van de zolder, maar hebben geen vlaggenstok meer. We volgen het voorbeeld van anderen en bevestigen de vlag aan twee kanten aan de gevel. Mijn zussen tillen mij daarvoor vanuit het raam op de erker. In het midden wordt de oranje wimpel om de vlag geknoopt. Er ontstaat een soort vlinder. Tijdens deze werkzaamheden klinkt er een knal. Mijn zussen rennen in een reflex richting kelder, maar keren gelukkig terug om mij naar binnen te tillen. Het was vuurwerk of een vreugdeschot.
In de volgende dagen worden er buurtfeesten georganiseerd. We dansen de hoky-poky. Iedereen in de straat knipt papieren vlaggetjes, die aan touwtjes van de huizen van de ene kant naar de overkant van de straat worden gespannen. Als het geheel klaar is, rijdt ’s avonds een tank door de straat. De touwtjes breken of laten los. Een soldaat op de tank maakt excuusgebaren. Later is alles weer gerepareerd. (Hoe?)
[De latere minister] Marga Klompé geeft scheikunde aan onze school. Zij is de voorzitter van de Unie van Vrouwelijk Vrijwilligers. Ze laat ons weten, dat zij naar Amsterdam zal gaan. We kunnen brieven voor familie aldaar aan haar meegeven. Moeder schrijft een brief voor haar jongste broer en zijn vrouw.
Moeder reist in een goederenwagon naar haar zus met gezin in Beverwijk. Ze brengt een nichtje mee terug.
Twee kapelaans zijn naar concentratiekamp Dachau gelift om de deken van Nijmegen, tevens de pastoor van onze parochie, op te halen. De mare gaat snel door de straten, als ze zijn teruggekeerd. De parochianen stromen naar de kerk. Die is snel tjokvol. Er staan zelfs mensen op de communiebanken. Deken T. strompelt de trap van de preekstoel op. Het “Wilhelmus” wordt gezongen en “Wilt heden nu treden voor God den Here.”
Ik moet een boodschap in het centrum doen en loop door een volkomen vernielde straat. Er is verder niemand op straat. Mijn voetstappen weerklinken tegen de geraamtes van de huizen. Het is een beangstigende ervaring.
Vader heeft de hele oorlog een kruikje jenever bewaard. Hij nodigt op een avond ‘de oorlogsraad’ uit. (Vóór de bevrijding kwamen ’s avonds buurmannen met vader bijeen vóór onze tuin om de toestand in de wereld te bespreken. Sommigen zaten op het hekje. Wij noemden het schertsend de oorlogsraad.) Ze worden uitgenodigd om de jenever soldaat te maken. Alle stoelen worden van boven gehaald, De buurman zakt door een gammel stoeltje. De hoeveelheid jenever per persoon is niet groot.
In het Goffertstadion worden sportwedstrijden voor de militairen georganiseerd. De toegang is vrij. Ik zit met vriendinnetjes een hele dag op de houten banken.
Prinses Juliana brengt een bezoek aan Nijmegen. We trekken naar de markt. Zij verschijnt boven aan de trappen van de Waag, die wonderwel gespaard is gebleven. We staan beneden, maar er zijn ook heel veel mensen op de ruïnes van V&D geklommen om beter te zien. Levensgevaarlijk.
We hebben in Nederland nu militair gezag onder generaal Kruls.
Er wordt een gidsengroep opgericht. Ik word ook lid van deze katholieke padvindsters. Moeder maakt van het blauw van de vlag een uniform. Andere moeders verven daarvoor een laken blauw. Er wordt veel geverfd in deze tijd. Oma geeft me een paarse stola met motgaten. Ik haal het breiwerk uit, wind de wol om een plank, maak deze nat en kan, als de wol droog is, een zwempak breien. Ik kom wol te kort. Moeder heeft nog een wit babyjurkje, dat ik uit kan halen. Het paars en witte zwempak wordt zwart geverfd.
[Vandaag een bijdrage van Corry Tolhuizen, die dit lang geleden schreef voor een ter ziele gegane website met de verhalen van gewone mensen over historische gebeurtenissen. Haar stukjes, elf in getal, waren te aardig om ze definitief van het internet te laten verdwijnen. Morgen zal ik het laatste deel herpubliceren.]
De oorlogsraad maakt de jenever soldaat. Da’s een goeie.
Maar wat is de hoky poky?
De Engelse wikipedia verwijst naar Hokey cokey en geeft daar zo veel informatie dat de lezer door duizeligheid wordt bevangen.
Ik heb de hoky poky kort na de oorlog op het toneel van het West-End theater in Amsterdam gezien. Een dans door een dame in een Schotse rok, die later een man bleek te zijn. Maar andersom zou ook kunnen. Wist ik veel, ik was 5 jaar.