Omdat ik wat in een impasse verkeer over de zin van mijn werk, ben ik een tijdje geleden begonnen het (regelmatig verbeterd herdrukte) handboek te herlezen waarmee ik ooit oude geschiedenis leerde, Een kennismaking met de oude wereld van De Blois en Van der Spek. Wat bij Van Gogh werkte, de terugkeer naar Millet, heeft bij mij nog niet gewerkt, maar wie weet zal dat wat ooit voor grote kunstenaars werkte ook voor mij nog eens iets opleveren. Ik lees het handboek dus om inspiratie te herwinnen, niet om op alle slakken zout te leggen. Evengoed moet ik vandaag toch even kritisch zijn.
Kreta
Van de bewoners van het oude Kreta, die we gewoonlijk naar de legendarische koning Minos van Knossos de Minoërs noemen, werd ooit beweerd dat ze zo vreedzaam waren. Wie als eerste opperde dat Kreta een vreedzame handelscultuur had gehad, weet ik niet; wel weet ik wat ook De Blois en Van der Spek schrijven.
Opvallend aan Knossos is dat er geen [stads]muren zijn en dat de fresco’s in het paleis tamelijk vredelievend zijn. Er zijn meer afbeeldingen van flora en fauna en religieuze plechtigheden gevonden dan van krijgsdaden.
Wapenvondsten en krijgersidentiteiten
Onwaar is het niet, maar suggestief is het wel, net als de zin, even verderop, dat Kreta profiteerde van “bloeiende handel en misschien ook wel rooftochten”. Haal dat “misschien ook wel” maar weg. Het utopische idee van een vreedzaam Kreta is allang weerlegd door wapenvondsten uit diverse heiligdommen en graven.
Hier is een artikel (€) dat ingaat op het bewijs dat er zoal bestaat voor de in de Bronstijd gangbare en ook op Kreta gedocumenteerde krijgersidentiteiten. Denk hierbij ook aan martiale sporten als het hierboven afgebeelde stierspringen. Het artikel is uit 2012 maar ik weet zeker dat het niet-specifiek-vreedzame karakter van Kreta al in de jaren tachtig bekend was.
Het is alsof De Blois en Van der Spek, die allebei geen archeoloog zijn, zich niet van hun eigen handboekenkennis hebben kunnen losmaken, onvoldoende vertrouwd waren met de inzichten die de afgelopen driekwart eeuw uit opgravingen zijn gekomen, en kozen voor te voorzichtige formuleringen.
Sheffield
Er is nog een punt. Het artikel waar ik naar verwijs komt van het archeologisch instituut van Sheffield. Het is onlangs opgeheven. De vergadering vond, zoals tegenwoordig gebruikelijk, online plaats, zodat het vrij simpel was de stemmen van de archeologen op mute te zetten. En zo ging een onderzoeksinstituut kapot dat meer dan een traditioneel beeld van het verleden heeft helpen slopen – zoals dat Kreta een vreedzame handelscultuur zou zijn geweest.
Ik heb me de laatste tijd weleens afgevraagd of de ramp in Sheffield afwendbaar was geweest. Ik weet het niet. Als wat meer historici en classici zich hadden verdiept in het werk van archeologen, zou het voor de mensen in Sheffield vermoedelijk makkelijker zijn geweest meer steunbetuigingen te krijgen. Van de andere kant: tegen academische onbeschoftheid is geen kruid gewassen.
Zou natuurlijk kunnen dat Kreta vertrouwde op haar vloot voor bescherming in plaats van stadsmuren. Blijft zeker mogelijk dat ze vaker voor handel dan voor verovering kozen.
En ging dat echt zo met de ‘mute’ knop? Dat zou echt schandalig zijn.
Alles in deze maatschappij lijkt één kant op te gaan, nl. de kant van de harde cijfers. Opbrengsten, metingen, alomtegenwoordige algoritmes. En alles wat daar enige nuancering in zou kunnen aanbrengen wordt kaltgestellt. Te duur, niet relevant.
Het geldt niet alleen voor jouw werkgebied Jona, je ziet het overal gebeuren.
We zijn de vechters tegen de bierkaai. Twijfel je vooral te pletter, zet vraagtekens bij de zin van je werk en wees teleurgesteld in wat je ermee bereikt, maar VECHT! Zoals je al jaren doet. Je weet niet half hoeveel zin je werk heeft.
Het relevante punt is dat je dat niet overal ziet gebeuren, vooral niet in gebieden waarin het inderdaad gaat om “Opbrengsten, metingen, alomtegenwoordige algoritmes”. Er zijn ook gebieden die weliswaar niet te duur zijn (gebruiken geen apparatuur) maar die wel als irrelevant gezien worden. De vraag is dus wat je onder “relevant” verstaat. In de kenniseconomie draait het vooral om wetenschappen met economisch nut, zoals AI en telecom en computerkunde en chemie, etc. De overheid vraagt zich af waarom er belastinggeld gespendeerd moet worden aan wetenschappen waaraan wij “niets hebben”. Dat klinkt hard, maar dat is wel de realiteit.
“de kant van de harde cijfers”
Was het maar waar. Heel veel van die cijfers zijn nl. helemaal niet hard. Het werkloosheidscijfer van Nld. is bv. niet te vergelijken met die van België en Duitsland; Bruto Nationaal Product is al even boterzacht. Kwaliteitscijfers voor scholen zeggen al helemaal niets.
Het probleem is niet “harde cijfers vs. nuancering”, zoals u onterecht aanneemt. Ironisch genoeg maakt u dezelfde fout als de managers die met zulke cijfers aan komen zetten: u weet niet hoe ze te interpreteren. Om maar eens wat te noemen: 3500 coronabesmettingen vandaag betekent beslist niet hetzelfde als 3500 coronabesmettingen een jaar geleden. De media leggen dit nauwelijks uit en schieten daarmee net zo te kort als de oudheidkundigen, classici en archeologen die JonaL altijd bekritiseert.
“zodat het vrij simpel was de stemmen van de archeologen op mute te zetten”
Dat hebben ze echt gedaan? En de rest mocht wel spreken? Dat is echt schandalig.
Ik heb het ook gelezen.
Berust die theorie over oorlogen of strooptochten alleen op wapenvondsten? Dan zou ik toch iets meer willen weten over die wapens, misschien waren ze bestemd voor de jacht (op dieren).
Het fresco van het stierenspringen is toch een van de mooiste afbeeldingen ooit…
Als de Minoïsche cultuur zeevarend was, dan levert een vergelijking met andere zeevarende volkeren weinig hoopvol materiaal. Handel, visserij en piraterij/strooptochten zijn bijvoorbeeld zeker voor de volkeren rond de Noordzee eeuwenlang onlosmakelijk verbonden geweest.
Wie als eerste opperde dat Kreta een vreedzame handelscultuur had – Sir Arthur Evans zelf? http://www.civilization.org.uk/empire/sir-arthur-evans/