Vitellius is misschien wel de beste keizer die Rome nooit heeft gehad. Hij wist in elk geval een van de grote problemen van het Romeinse Keizerrijk op te lossen: de ministerschappen. Er was een professionele kanselarij ontstaan en de ministers van departementen als Griekse Correspondentie en Latijnse Correspondentie waren vrijgelaten slaven. Ze hadden reële macht, wat de senatoren niet zinde. Keizers als Claudius en Nero hadden daardoor een moeizame relatie gehad met de Senaat. Vitellius benoemde ridders als ministers. Zo schiep hij enige administratieve rust.

Zelf profiteerde hij er niet van. Hij was aan de macht gekomen door Galba’s opvolger Otho te verslaan in de Eerste Slag bij Cremona, hij verspeelde de macht toen zijn troepen werden verslagen in de Tweede Slag bij Cremona. De toekomst behoorde aan Vespasianus en zijn zonen Titus en Domitianus.

De verslagen die Tacitus opneemt in zijn Historiën zijn adembenemend. Vorm en inhoud vallen samen: de vaagheid en inconsistentie van de geboden informatie illustreren de verwarring ter plekke. Een hoogtepunt uit de klassieke letteren! Ik gebruik het uitroepteken zonder ironie. De Historiën zijn vertaald door Vincent Hunink maar lijken niet meer leverbaar.

Bovenstaande piekfijn bewaarde helm komt uit de collectie van het Museo archeologico San Lorenzo in Cremona. Ze is gevonden bij die stad en het was natuurlijk onvermijdelijk dat men haar in verband bracht met het Vierkeizerjaar. Misschien terecht, maar we weten het niet zeker. Uit mijn diensttijd weet ik dat soldaten nog weleens hoofddeksels kwijt raakten al ze dronken uit de kroeg terugkwamen.

Hoe dat ook zij: de helm prijkt op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. U kunt het militaire pronkstuk momenteel dus niet zien. U zult het moeten doen met deze reeks blogjes of met de catalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt.

Ik vergat nog te zeggen dat Otho zelfmoord pleegde in Brescello, “om een einde aan de burgeroorlog te maken” maar zonder uit te leggen hoe dat te rijmen valt met zijn eerdere coup d’état. En zoals Cremona de stad is waar The Quest for Tonewood werd opgenomen, zo is Brescello de locatie van alle films van Don Camillo.