Twee koningen in Armenië: Tiridates, bijgestaan door zijn broer Vologases, koning van Parthië, en de pro-Romeinse Tigranes, die kan terugvallen op de Romeinse legers van Paetus en Corbulo. Corbulo heeft al eens succesvol campagne gevoerd in Armenië, maar dat heeft de Parthen niet afgeschrikt: in 62 belegert koning Vologases Paetus. Corbulo haast zich langs de Eufraat stroomopwaarts. Daarmee had ik u gisteren achtergelaten.
Terwijl Corbulo langs de Eufraat oprukte, vernam hij dat hij te laat was. Het leger van Paetus, IIII Scythica en XII Fulminata, had zich bij Rhandeia aan de Parthen overgegeven. Vologases zou op een olifant gezeten leiding hebben gegeven aan een Parthische triomftocht. En daarbij had hij het gelaten. Hij had de legioenen kunnen vernietigen, maar had de krijgsgevangen Romeinse soldaten naar huis laten terugkeren. Het was duidelijk dat hij de onderhandelingen met keizer Nero wilde hervatten en op zoek was naar een vredesverdrag.
Inderdaad waren er in de winter van 62/63 vredesbesprekingen, waarbij Vologases voorstelde dat zijn broer Tiridates naar Rome zou afreizen om daar hulde te brengen aan Nero. Dat was voor de Romeinen echter onvoldoende: een totale oorlog met Vologases was te verkiezen boven een smadelijke vrede.
En zo kwam het dat Corbulo in 63 de legioenen III Gallica, V Macedonica, VI Ferrata en het net gearriveerde XV Apollinaris de Eufraat liet oversteken. X Fretensis moest Cappadocië bewaken. De twee bij Rhandeia verslagen legioenen, IIII Scythica en XII Fulminata liet hij achter onder commando van Gaius Cestius, die enkele jaren later nog een rol zou spelen in de eerste fase van de Joodse Opstand.
Het Romeins expeditieleger rukte op naar Tigranokerta. Vologases en Tiridates begrepen dat het de Romeinen menens was en dat ze de oorlog niet langer konden winnen. Aan de andere kant wist Corbulo dat het moeilijk zou zijn de oorlog al te veel te verlengen, omdat vechten in het bergachtige Armenië heel moeilijk was. Toen Vologases gezanten stuurde, ontving Corbulo ze dus vriendelijk en opnieuw werd een wapenstilstand overeengekomen.
De Parthen erkenden dat de koning van Armenië in de toekomst opnieuw door de Romeinse keizer zou worden benoemd. De Romeinen gaven toe dat het een familielid van de Parthische koning zou zijn. Ook waren de twee partijen het erover eens dat Tiridates zijn kroon zou neerleggen en naar Rome zou reizen, waar hij het sieraad opnieuw zou krijgen uit handen van Nero. Anders gezegd: Nero zou niet slechts een huldeblijk in ontvangst nemen van een bevriende koning, zoals Vologases al had aangeboden, maar zou prins Tiridates tot koning verheffen.
Het lijkt een kleine verandering, maar dit soort symbolen waren belangrijk. In 66 zou Tiridates inderdaad Rome bezoeken – of wat daarvan nog over was naar de grote brand van 64 – en Nero claimde dat een enorme overwinning was behaald. Theatraal als altijd sloot hij de Poort van Janus: een handeling die beduidde dat de Romeinse legers nergens oorlog hadden te voeren. Daarmee kwam een einde aan een oorlog die eigenlijk iedereen had willen vermijden.
Een Parthische koning op een olifant ben ik ook in een ander verhaal tegengekomen, kan me niet zo snel te binnen schieten waar. Weliswaar waren de Parthen niet zo ingenomen met olifanten als de Seleuciden, die ze bij vleet inzetten in hun oorlogen, maar een olifant als koninklijk transportmiddel beviel hun koningen dus blijkbaar wel. Hun opvolgers, de Sasanieden, brachten de olifant weer terug als oorlogswapen, en hun opvolgers de kaliefen van Damascus en Bagdad schaften hem weer af vanwege die ongelovige Ethiopische olifant die Mekka was binnengelopen.
En wat gebeurde er met Tigranes, legde hij zich zomaar bij die ontwikkelingen neer? Of werd hij kaltgestellt?
Tigranes had nog een bescheiden carrière nadat hij zijn kroon van Nero had ontvangen. De kroon van Armenië kreeg hij terug, maar de troon waarschijnlijk niet. Vespasianus maakt hem nog koning van een klein ‘afdankertje’, Cilicia. Zijn zoon Alexander is tot zeker het jaar 72 koning in Cetis, en krijgt later een senaatszetel. Er zouden nog afstammelingen te vinden zijn in de derde eeuw.
Aan elk hof verbleven familieleden van vreemde heersers, die achter de hand werden gehouden voor precies dit soort gevallen. Die vluchtelingen wisten heel goed dat ze om hun leven te redden wisselgeld waren geworden, werkeloze acteurs die heel soms van de ene dag op de andere hun tekst in handen gedouwd kregen en het toneel op moesten, en dan of een daverend succes werden, of alsnog aan hun eind kwamen, of weer door de coulissen werden afgevoerd naar hun ledige bestaan. Ik vermoed dat ook Tigranes weer balling in Rome zal zijn geworden.
“Daarmee kwam een einde aan een oorlog die eigenlijk iedereen had willen vermijden.”
Zulke domheden komen vaker voor. In 1914 begon een heel stel keizers een oorlog die hen vier jaar allemaal de troon kostte – en ze begonnen die oorlog deels uit angst voor het wankelen van hun tronen.
En itt wat veel mensen veronderstellen wilde de beruchtste Adolf uit de geschiedenis ook al geen grootschalige oorlog beginnen.
Laat ik nu ook altijd gedacht hebben dat Hitler wel een grootschalige oorlog wilde beginnen, eerst in het westen, later in het zuiden en het oosten. Waarop is je mening gebaseerd dat hij dat niet wilde?
Mein Kampf gelezen?