Toen ik de Livius-nieuwsbrief nog samenstelde, verwees ik af en toe naar de Elgin Soap. Dat was de eindeloze discussie over de marmeren sculptuur die ooit op het Atheense Parthenon heeft gestaan. Er is eigenlijk altijd wel iets over te doen. De beelden, die bekendstaan als de Elgin Marbles, zijn al een eeuw of twee in het British Museum in Londen en Griekenland wil ze graag terug. De argumenten daar voor en daar tegen zijn al heel lang bekend. Ze overtuigen wel of ze overtuigen niet. Het is allang geen kwestie meer waar de argumenten ertoe doen. Of ze ooit terug zullen gaan, is vooral afhankelijk van de politiek.
En de politiek gaat ook over andere zaken, die niet per se belangrijker zijn maar doorgaans wel urgenter. Kortom, er is feitelijk nooit echt nieuws.
Waarom halen de Elgin Marbles dan voortdurend de media? Waarom staat vandaag op de website van de NOS dat er een voet van een beeld is teruggegeven?
Omdat het een hapklare brok is. Veel mensen weten er al iets van, het vergt weinig duiding. De algemene redactie pikt het op, hoeft geen verdere vragen te stellen en kan het plaatsen. Dan is de website weer voorzien van nieuwe content. Of is er een leuk berichtje voor de pagina buitenland. Of is de tijdschriftrubriek “recent nieuws” weer vol.
Het echte nieuws zit meestal ergens anders. Nederland heeft bijvoorbeeld onlangs zijn antieke verleden op z’n kop gezet. Traditioneel zijn “wij” de Germanen en zijn de Romeinen de “zij”. U weet wel: “de Romeinen waren blij dat de Batavieren hen lieten leven” (en de Bey van Tunis kreeg een koliek). Door nu de limes tot werelderfgoed te maken, is de nadruk komen liggen bij de Romeinen. Wetenschappelijk is er geen winst (er is immers geen excess empirical content) en het initiatief komt dan ook niet vanuit de archeologie of geschiedwetenschap.
Inmiddels begint toch onderzoek. Dat ziet er leuk uit, maar het is natuurlijk wonderlijk dat je eerst een geschiedbeeld omdraait en pas daarna onderzoek doet. Hoe de wetenschap de regie heeft verloren, en of dat erg is: dat zijn de echte verhalen. Maar blijkbaar hebben de media de tijd daar niet voor. Dus krijgen we hapklare brokken en krijgt u geen beeld van wat er in het vak nu echt speelt.
Ik klaag niet over de publieke omroep. Die doet haar werk meestal best redelijk. Maar het zou best leuk zijn als de NOS een wetenschapsredactie had die inhoudelijk belangrijkere thema’s aansneed.
Bam. Raak.
“Wetenschappelijk is er geen winst (er is immers geen excess empirical content)”
Dat lijkt mij volledig incorrect. Het hangt namelijk af van de vragen die men stelt, of de problemen die nog opgelost kunnen worden. En daar is absoluut geen tekort aan. Wetenschap begint niet met observaties maar met vragen/problemen. Ik herhaal het vaak, maar jij herhaalt ook vaak de empirische/inductivistische invalshoek en die is sinds Hume op zijn minst problematisch. Sterker nog deze is gefalsificeerd en er is een beter alternatief. Als we het hebben over ‘bad information drives out the good’, dan zit hier een probleem.
Fair enough, maar in alle gevallen is de teruggave van de Elgin Marbles een kwestie die pas nieuws zal worden als de politiek in beweging komt. Zolang het veld erbij ligt zoals het er al een halve eeuw bij ligt, is er niets om te berichten.
Het doet mij denken aan de sketch met het nieuwsbericht dat generalissimo Franco nog steeds dood is.
Misschien heb ik je verkeerd begrepen, gezien de context van de alinea dacht ik dat je het vooral over de Limes en Romeinen in bredere zin had. Ik sta wel achter mijn argument, maar ik heb ook nagelaten iets over het werkelijke thema van het stuk te zeggen. En in dat geval ben ik het met je eens dat politiek hier een doorslaggevende rol heeft en dat wetenschap hier meer de regie zou moeten hebben (vanuit interessante onderzoeksvragen).
Dat is denk ik het feitelijke probleem: de wetenschap heeft de regie niet meer. Ik benadruk dat dat ook helemaal niet hoeft. En ik erken dat als je het publiek iets over wetenschap wil vertellen, de laatsten die je erbij betrekken moet, de onderzoekers zijn. Ze nemen namelijk altijd hun eigen aanbod als vertrekpunt, weten het altijd beter, en hebben geen begrip voor wat het publiek vraagt. Het wetenschappelijk vermogen tot zelfbeschadiging wordt systematisch onderschat.
Dat gezegd zijnde: andere partijen mogen wel wat meer rekening houden met de wetenschap. En de media zouden zich eens kunnen afvragen waar de dynamiek nu eigenlijk zit, in plaats van zich door persberichten te laten aansturen.
Ik neig naar ja, maar ook een beetje nee. Het is vaker zo dat een journalist de inhoud van je werk compleet verkeerd interpreteert(al dan niet bewust) en de editor er nog een volstrekt irrelevante kop bovenop gooit dan dat je als onderzoekt denkt: zo dat is nog eens goed en zonder jargon uitgelegd.
Ik begin steeds meer het idee te krijgen dat het begint bij de nieuwsselectie. De redacties weten niet goed waar het feitelijke nieuws zit. Dat heeft er, dacht ik, iets mee te maken dat ze de relevante opleiding niet hebben. Dat is ook zo. Het zijn vaak bèta’s en als het historici zijn, zijn ze gespecialiseerd in gebieden met een zekere bronnenrijkdom, zodat ze onvoldoende het specifieke van de Oudheid herkennen.
Dat dacht ik en het is vermoedelijk juist, maar wat ook speelt is dat de universiteiten inmiddels zo verkokerd zijn geraakt dat ze zelf niet goed weten wat belangrijk is en wat niet. Beleidsstukken gaan verdomd vaak vooral over fondsenwerving. Archeologen begrijpen niet langer hoe urgent taalkunde is, classici denken dat de DNA-revolutie alleen maar over DNA gaat, en dan heb ik het nog niet gehad over het recyclen van oude ideeën (Anchoring Innovation) omdat men die oude ideeën niet langer kent.
Hoe kunnen de media het goed doen als de universiteit het spoor bijster is?
“Sterker nog deze is gefalsificeerd en er is een beter alternatief. ”
Dit spreekt JonaL’s
“Wetenschappelijk is er geen winst (er is immers geen excess empirical content)”
geenszins tegen. De fout die u maakt is de vooronderstelling dat JonaL – en eventueel andere oudheidkundigen – empirisme a la Hume praktiseert. Dat is simpelweg incorrect. JonaL integreert voortdurend theorie en empirische data. De wijze waarop hij dat doet kan (en wmb moet) bekritiseerd worden.
Het is hoogst twijfelachtig dat wetenschap begint met vragen stellen. Het is bovendien irrelevant. Wetenschap heeft zijn begin al heel lang geleden gehad. We hebben observaties, we hebben theorieën en hypotheses, we hebben onbeantwoorde vragen. Nobelprijswinnaar Richard Feynman beschrijft dan ook nog weer iets anders:
https://www.youtube.com/watch?v=EYPapE-3FRw
“No excess empirical content” is dus een serieus probleem. Natuurkundigen komen het tegen mbt de Oerknal, Donkere Materie, Donkere Energie en het Multiversum. Hoe moeten natuurkundigen zelfs maar raden welke wetten er zijn, welke vragen ze kunnen stellen? Dat houdt hen niet tegen een beeld van die onderwerpen om te draaien (zie bv ook de talloze verschillende interpretaties van de quantummechanica) en dat hoeft ook helemaal niet. Of dat wetenschappelijke winst oplevert kunnen we betwijfelen of op zijn minst ons afvragen waar die uit zal bestaan. Dat geldt ook voor onderzoek dat het Germaanse gezichtspunt vervangt door het Romeinse. Wat mogen we ervan verwachten? Nee, dat bevestigt uw “wetenschap begint met vragen niet”. We kunnen zulke vragen alleen stellen dankzij de achtergrondinformatie die we al hebben – zoals het vroegere geschiedbeeld. Dat is mijn kritiek op JonaL: het is bij voorbaat niet beter of slechter om de nadruk bij de Germanen te leggen dan bij de Romeinen. Er is op voorhand dus ook niets op tegen om dit geschiedbeeld om te draaien.
Hoe dan ook staat de conclusie overeind. Wetenschapsjournalistiek presenteert slechts hapklare brokken. Zelfs natuurkundigen, die hun pr veel beter op orde hebben, kunnen meestal pas beginnen met uitleggen als ze zo’n brok presenteren, zoals het higgs boson. Ik heb een paar afleveringen van Atlas bekeken, dat er al ten onrechte vanuit gaat dat 95% van de wetenschap natuurwetenschap is (of de makers moeten beterschap hebben betoond nadat ik ben afgehaakt). Ook daar bestaat de hoofdmoot uit antwoorden en veel minder het hoe en waarom ervan..
In zijn Monoloog van een anglofoob karakteriseerde W.F.Hermans het British Museum als een zeeroversmuseum. Hebben die Engelsen eigenlijk ooit maar één stukje van hun buit teruggegeven?
Hermans was een verstokte francofiel die ontzettend kon zeiken en trappen naar wat hij minderwaardig vond. het British Museum bevat vast wel stukken niet niet legaal verkregen zijn maar WF had hetzelfde over het Louvre kunnen zeggen.
Hebben die Fransen eigenlijk ooit maar één stukje van hun buit teruggegeven? Ik eis de mosasaurus terug! En wel nu!
In 2019 heeft het British Museum 150 stukken Gandara- en andere kunst teruggegeven aan Afghanistan en Irak.
Was dat wel zo slim, cultuur-historisch…