‘Zwart ben ik, maar mooi,’ zegt de bruid van de koning in de bijbel, Hooglied 1.5. Althans volgens de christelijke traditie van West-Europa: Nigra sum sed formosa. Misschien hebt u de tekst gehoord in Monteverdi’s Mariavespers. In de bijbelvertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap (1951) heet het: ‘Donker van huid ben ik, doch bekoorlijk.’
Dat is een vertaalfout, die eeuwenlang is meegegaan en die vanuit de gangbare visie op rassen blijkbaar noodzakelijk werd gevonden. Zwart is lelijk, maar in dit geval bij uitzondering een keer niet: zo zag men het.
Iemand vertelde mij dat in zijn jeugd die donkere huid werd verklaard doordat de vrouw lang in de zon op het land had gewerkt. Men zag blijkbaar nog liever een zonverbrande boerenmeid in het bed van de koning dan een vrouw die echt zwart was.
De NBV-vertaling heeft de fout niet meer: ‘Donker ben ik, en mooi,’ staat daar, en zo is het goed. Het Hebreeuwse origineel heeft we en de oude Griekse vertaling der Septuaginta heeft kai. Beide woordjes betekenen gewoon ‘en’. Er was en is geen reden om een tegenstelling te creëren tussen zwart en mooi.
שְׁחוֹרָה אֲנִי וְנָאוָה,
μέλαινά εἰμι καὶ καλή
[Dit stuk over de vertaalpraktijk verscheen oorspronkelijk op de eigen blog van Wim Raven.]
Dat staat er inderdaad:
“Let er niet op dat mijn huid donker is, dat de zon mij heeft verbrand”
Lange tijd was een bleke huid een statussymbool: dan hoefde je niet op het land te werken. Het heeft dus helemaal niks met ras te maken.
Wel dus, omdat nogal wat mensen nu eenmaal nooit een bleke huid kunnen krijgen en dus nooit die status kunnen bereiken.
Ik had het over het verleden.
De bruid vraagt om niet neer te kijken op haar donkere huid. Dan zit de negatieve connotatie al in de tekst en niet enkel in de vertaalfout. Maar gaat het in tekst om een zwarte vrouw?
Ik zou toch opteren voor zwart als overdrijving voor ‘verbrande boerenmeid’ omdat ze zelf klaagt dat haar donkere huid komt van het buiten werken, namelijk de wijngaard bewaken. Een zongebrande huid is in onze cultuur aantrekkelijk, want een teken van welstand. Dat is lang niet zo geweest. Geen oudheid natuurlijk, maar zie Sneeuwwitje.
Of is er een reden in de tekst om te veronderstellen dat de bruid in het Hooglied zwart is?
Rassen bestaan niet, dus kunnen ze geen rol spelen…🤔
Wacht, hier klopt iets niet…
Wat een verwarring allemaal toch – donker, zwart, bruin, blank, wit, rood, geel, paars, alle kleuren van de regenboog (ai, die laatste heeft eigenlijk geen donker kleurspectrum…)
Natuurkundig gelden zwart en wit niet eens als kleuren…men gaat er haast groen van zien…
Ik ben toch bang dat het betoog van.meneer Raven een beetje in het water valt.
NBV-versie ‘Donker ben ik, en mooi’ laat nog wel degelijk ruimte voor ambivalentie hier.
Ik ook.
Mee eens, het lijkt te gaan om aithi-ops, verbrand gezicht en heeft niets met huidskleur te maken.
Maar fraai en in overeenstemming met de oudheid, zou zijn:
Zwart ben ik, dus mooi (vgl. ‘ego, ergo sum’ 😉).
Zwart is het teken van vruchtbaarheid in de oudheid. Het oude Egypte heette eigenlijk: Kemet, d.i. Het zwarte (= vruchtbare) land: Km.t; km (kem) = zwart.
Alsdan blijkt de leus ‘Black is beautiful’ 🙂, met een beroep op Hooglied 1 vs 5, al sinds de oudheid te kloppen.
Is er iemand in het Oude Testament met zekerheid zwart? Misschien is de koningin van Seba zwart, misschien is ze Arabisch.
Het deed me meteen denken aan ‘het gebed van een neger’ – https://www.katholiek.nl/actueel/berucht-bidprentje-en-negergedicht-helemaal-niet-racistisch/
Ik begrijp niets van het verhaal achter de link, sorry.
Het ging mij om het gedicht, niet om de verklaring eromheen. Kon geen betere site vinden.
Het gezegde luidt: ‘Cogito, ergo sum’. Maar soms zou je niet willen denken, vooral als je hoort dat hotel Acropole is geplunderd. Want zonder Acropole is er geen hoop voor Khartoem, voor Sudan, voor de studie van de oude Afrikaanse culturen langs de Nijl, zoals Naga, Musawarrat es sufra, Meroe, Gebel Barkal, Kerma, Soleb, Dongola etc etc etc.
https://www.vpro.nl/programmas/frontlinie/nieuwsbrieven/52-zonder-hoop-in-soedan-en-een-nieuw-ijzeren-gordijn.html
In hotel Acropole, een culturele oase, was te koop de parel onder de arabische woordenboeken: het Concise Dictionary: Sudanese Arabic – English vv van het Catholic Language Institute, Khartoum.
In dit woordenboek vindt men onder de medeklinkers s(zware s)-ch-r, sachara/sahara, d.i. woestijn, terwijl s-ch-r in het hebreeuws kennelijk zwart betekent.
Zeer teleurstellend dat de Nova Vulgata de oude fout uit de Vulgata niet geeft verbeterd. Ongeacht de interpretatie, die met “sed” toch naar een bepaalde richting wordt gestuurd.