Catacomben in Valkenburg

Het verhaal van de profeet Jona: rechts in zee geworpen, middenin verzwolgen door een zeemonster, links wachtend op de vernietiging van Nineveh. Het inmiddels kleurloze origineel is in de (laat-tweede-eeuwse) Callixtus-catacomben in Rome en dit is de Valkenburgse kopie.

Al bijna drie jaar ligt op de stapel “boeken waarmee ik toch ’s iets moet doen” De Romeinse Katakomben in Valkenburg van Paul Post. Het gaat over een leuk monument in Zuid-Limburg, waar de ondergrondse begraafplaatsen uit het antieke Rome aan het begin van de vorige eeuw in mergel zijn nagebouwd. Je zou de Romeinse Katakomben, zoals Post aangeeft, zowel kunnen beschouwen “als een uit de hand gelopen hobby of misschien wel gril van een vrijgezel-gentleman”, namelijk Jan Diepen, maar ook als “een cultureel project”, niet onvergelijkbaar met de ongeveer even oude Heilig Land-Stichting. Beide dienden om het religieuze aspect van de oude wereld te tonen aan mensen die de reis naar het Middellandse Zee-gebied niet konden betalen.

Uiteraard bouwde Diepen, afkomstig uit een katholieke familie die rijk was geworden in de Tilburgse textielindustrie, de gekopieerde catacomben niet alleen. Hij liet zich bijstaan door een adviescommissie en bracht het project onder in een stichting met een gedegen bestuur. “Het katakombeninitiatief”, schrijft Post, “kan niet beschouwd worden als een naïef filantropisch project.” De stichting werkte bijvoorbeeld samen met de bekende bouwkundige Pierre Cuypers en met generaal Frederic Hoefer, die het Arnhemse Openluchtmuseum heeft helpen oprichten.

Lees verder “Catacomben in Valkenburg”

Madonna met kind

Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)
Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)

Het Coemeterium Maius, de “grote begraafplaats” even ten noordoosten van Rome, dateert uit de derde en vierde eeuw. Je kunt er niet in, maar aan het begin van de vorige eeuw kon dat wel en toen maakte Joseph Wilpert zijn boek Die Malereien der Katakomben Roms (1903), waaruit de bovenstaande afbeelding komt.

De wetenschappelijke studie van de catacomben stond toen, zoals men dan zegt, nog in haar kinderschoenen: eigenlijk was men er nog geen halve eeuw mee bezig. De allereerste fase was zwaar politiek beladen geweest. De liberale Italianen verenigden zich en wilden Rome als hoofdstad, de conservatieve paus was daar tegen en benutte de catacomben om te bewijzen dat allerlei vrome legenden een kern van historische waarheid hadden. Het pausdom, zo was de boodschap, was wat het altijd had beweerd en was dus door God gewild. Het was niet voor het laatst dat de oudheidkunde zich leende voor politiek misbruik.

Lees verder “Madonna met kind”