Educatieve almachtsfantasieën

Kind op weg naar school (reliëf uit Neumagen, nu in het Rheinisches Landesmuseum, Trier)

Als een kandidaat-Kamerlid, Sidney Smeets van D66, je vraagt wat een volgend kabinet zou kunnen doen op het gebied van onderwijs, cultuur en wetenschap, dan probeer je een antwoord te geven. Hier dus wat almachtsfantasieën – wat zou ik doen als ik een regeerakkoord zou schrijven?

Om te beginnen: erkennen dat er een probleem is en dat dit een algemeen maatschappelijk probleem is. Er zijn talloze organisaties die wijzen op allerlei belangrijke kwesties, maar de kern van de zaak is onderschatting van het belang van kennis. Dit uit zich op allerlei manieren. Het kan gaan om talkshows die pseudowetenschappers ongestoord laten kletsen, het kan gaan om het gemak waarmee het kabinet bepaalt dat de musea twee weken dicht moeten, het kan gaan om universiteiten die hun inzichten verbergen achter betaalmuren, het kan gaan om een minister-president die geen sociologische verklaringen wil horen voor iets dat nou net een sociologisch vraagstuk is.

Minachting voor kennis is de kern van de zaak. Als een kabinet dat erkent, kan het maatregelen nemen.

Lees verder “Educatieve almachtsfantasieën”

Ongevraagd advies aan Sigrid Kaag

Als kiezer zweef ik tussen Groen Links en de VVD. Over het algemeen kan ik namelijk in elk standpunt wel wat rationeels ontwaren. Voor lijsttrekkers ben ik beducht omdat ze me te machtsgeil zijn, maar als je kijkt voorbij de waan van de dag en de hysterie van de week, lijken de meeste politici me geen charlatans. Meestal breng ik een voorkeurstem uit.

Van Engelshoven

Maar nu zit ik met een probleem. Ik zou eigenlijk willen stemmen op Sigrid Kaag (dus toch een keer een stem op een lijsttrekker), maar aan haar kleeft een moeilijk overkomelijk bezwaar: ze is lid van D66. Dat is – ik leg het even uit voor lezers in Vlaanderen – de partij van de huidige minister Van Engelshoven, die werkelijk alles doet om onderwijs, cultuur, en wetenschap te vernietigen. Wetenschap? Ze implementeerde het catastrofale advies van de Commissie van Rijn. Cultuur? Ze kwam in de coronacrisis nauwelijks op voor de sector. Onderwijs? Ze heeft een scenario om er twee miljard op te bezuinigen. Erop vertrouwend dat de bewindsvrouw naar waarheid beweert dat dit een theoretische exercitie is, wil ik de resultaten lezen van de theoretische exercitie om twee miljard méér te investeren in de toekomst.

Lees verder “Ongevraagd advies aan Sigrid Kaag”

Wetenschap, wat nu?

De situatie is vrij simpel. Zo simpel dat je het nauwelijks ziet. Nederland heeft in de jaren zestig besloten een kenniseconomie te zijn en dat betekende dat hoge opleidingen voor iedereen toegankelijk moesten zijn. Dat vond zijn beslag in diverse onderwijshervormingen. Er kwam in de jaren zeventig zelfs een minister voor wetenschapsbeleid, Boy Trip.

Dat iedereen hoger onderwijs zou moeten kunnen volgen bleek even lovenswaardig als kostbaar. Medio jaren zeventig was 7,2% van het BNP bedoeld voor wat nu OCW heet, waar nog het geld bij kwam voor de driedubbele kinderbijslag waarmee het Rijk studenten onderhield. Dit percentage werd teruggebracht tot  5% in 2000 en is sindsdien weer wat gestegen, al valt de studiefinanciering binnen het OCW-budget. Nieuws over onderwijs, over cultuur, over wetenschap gaat al sinds mensenheugenis over kaasschaven, over H.O.O.P., over studierendementen, over financieringsmodellen, over leenstelsels en over selectief krimpen en groeien. Wetenschap en wetenschappelijke vorming moeten altijd weer met minder, minder, minder. Voor wie na 1963 is geboren, is de belofte van goed hoger onderwijs een ongedekte cheque gebleven.

Lees verder “Wetenschap, wat nu?”

Ware Opening

De ware opening (foto Carine van Rhijn)

Dat had ik dus verkeerd gezien. Toen minister Ingrid van Engelshoven had aangekondigd dat ze het advies van de Commissie Van Rijn wilde overnemen – haal het geld weg van de algemene universiteiten om het over te hevelen naar de technische universiteiten – en toen er niet onmiddellijk een collectieve storm van verontwaardiging opstak, beschouwde ik dat als capitulatie. Dat WO in Actie haar protest uitstelde tot de opening van het academisch jaar, leek me bepaald geen meesterzet.

Het enthousiasme van mensen als Remco Breuker, met wie ik er eens over heb gesproken, werkte echter aanstekelijk. Ik wilde toch minimaal kennis nemen van wat ze deden en zoals nu blijkt: ik zat er naast. Het stond gistermiddag goed vol bij de Ware Opening. Duizend mensen, lees ik, die alle universiteiten en zowel personeel als studenten vertegenwoordigen. In mensenaantallen is dit misschien niet veel, maar WO in Actie heeft in vrij korte tijd een brede coalitie weten te vormen en dit was dus geen capitulatie. Er zijn in de jaren tachtig fellere protesten geweest, gedragen door vooral studenten, maar deze coalitie is breder. En dat was nog maar mijn eerste foute inschatting.

Lees verder “Ware Opening”

WO in Actie

Aanstaande maandagmiddag, 2 september, organiseert WO in Actie, “een beweging van studenten en medewerkers die zich sterk maakt voor de universiteit en haar toekomst”, in Leiden de Ware Opening van het academisch jaar. U leest er hier meer over.

Ik heb redenen om erheen te gaan en wil dat ook doen, maar ik heb ook redenen niet te gaan. Ik weet namelijk niet of ik me wel sterk wil maken voor een toekomst met een universiteit. Het instituut is immers slecht voor haar personeel, slecht voor de wetenschap en slecht voor de samenleving. De oudheidkundige disciplines waarover ik dagelijks blog zijn beschadigd door dit academische procrustesbed en ik vermoed dat we beter kunnen zoeken naar alternatieven.

Blijkens hun enorme inzet denken de mensen van WO in Actie daar anders over. Die inzet overtuigde me en ik zal maandag met belangstelling naar ze luisteren. Op maandag zal ik dus mijn scepsis opschorten, maar vandaag is het donderdag en wil ik mijn voorbehoud toelichten.

Lees verder “WO in Actie”