Na het stukje dat ik gisteren wijdde aan de expositie over de Dode Zee-rollen in het Drents Museum kon het natuurlijk niet uitblijven dat ik zou schrijven over een van die perkamentfragmenten. Helaas is zowel in “The Shrine of the Book” in Jeruzalem als op de tentoonstelling in Assen fotografie uitdrukkelijk verboden. Meestal is zo’n verbod onzinnig omdat de makers van antieke voorwerpen al een tijdje dood zijn en hun rechten dus zijn verlopen, maar voor één keer valt er iets voor zo’n verbod te zeggen. Zeker, bezoekers begrijpen best dat het licht van een flitser te energierijk en de kans op schade te groot is, maar niet iedereen weet hoe z’n camera werkt. Je zou eens moeten weten hoe vaak suppoosten mensen moeten helpen die niet weten hoe ze de flitser van hun nieuwe camera uitkrijgen.
In het oude Archeologische Museum van Amman was men echter niet zo terughoudend, en zo heb ik toch wel een paar foto’s van Dode Zee-teksten, die in dat museum zijn terechtgekomen omdat het gebied waarin Qumran ligt, tot 1967 werd bestuurd door Jordanië. De snipper hierboven lag er destijds redelijk in het volle licht, en je kunt op de foto de schaduw van de vitrine goed herkennen. Het stukje perkament is een paar centimeter kleiner dan een A4tje. Onderzoekers kunnen aan de lettervormen zien dat het moet zijn geschreven aan het begin van de eerste eeuw v.Chr.
In qumranologenjargon staat deze tekst bekend als 4Q175, wat wil zeggen dat het de 175e tekst is uit de vierde grot, of ook wel als 4QTestimonia. Je hoeft geen Hebreeuws te kunnen lezen om de vier teksten te herkennen, want ze worden in de rechterkantlijn aangegeven met een haakje. De naam van God, die door gelovige joden niet mocht worden uitgesproken, wordt in 4QTestimonia aangegeven met vier punten.
De citaten zijn goed te lezen. Het eerste combineert twee passages uit Deuteronomium en slaat op de “profeet als Mozes” die ooit zal verschijnen; het tweede is de voorspelling van Bileam dat er een koninklijke messias zal zijn; en de derde gaat over de priesterlijke messias waarvan je de komst zou kunnen afleiden uit een zegen die wordt vermeld in Deuteronomium. Het tweede citaat, over de koninklijke messias, geeft aan dat deze een vijand zal verslaan, en deze wordt in het vierde citaat genoemd: een fragment uit de Psalmen van Jozua, een tekst die we alleen kennen uit de Dode Zee-rollen.
Samen geven ze aan dat er in de Eindtijd een antimessias zal zijn die door (een van) de goede messiassen zal worden verslagen. Hieruit blijkt dat het christelijke idee van een “antichrist” bepaald niet uit de lucht kwam vallen, maar al werd overwogen door een onbekende schriftgeleerde, die we in deze tekst aan het werk zien: hij heeft enkele voor hem bekende teksten genoteerd, maar moet er nog een commentaar op gaan schrijven. Onderzoeksaantekeningen dus, eenentwintig eeuwen oud.
[Dit was de vijfentwintigste aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
“fotografie uitdrukkelijk verboden”
Nog een ideetje: verbind aan musea een souvenirshop, waar tegen een zwaar concurrerende prijs foto’s gekocht kunnen worden – gemaakt door een professional – van objecten die niet gefotografeerd mogen worden. UIteraard is het niet origineel. In de jaren 80 bezocht ik het Dvorak-museum in Praag. Daar verkochten ze fraaie ansichtkaarten, die ik nooit heb verstuurd.
En bedankt dat ik weer iets geleerd heb vandaag – waar het idee van de antichrist vandaan komt.
In Cairo, in het Egyptisch museum, ZEGGEN ze dat het kan. Maar wat ze dan aanbieden, is alleen maar een selectie van de topstukken. De foto’s die ik nodig had, zijn uit de “Late Tijd” (de Perzische dominantie). Daar hebben ze geen foto’s van. In andere musea waar dit systeem bestaat, waren de foto’s niet vanuit de hoek die ik nodig heb. De ontwikkeling is steeds meer om bezoekers vrij te laten, en daar ben ik voor, maar bij de Dode Zee-rollen zie je dat het ook iets té simpel is.