Al een tijdje had ik een stukje in de pen over de gisteren overleden Drs. P. Ik had later deze week willen betogen dat de P.C. Hooftprijs als de bliksem moest worden uitgereikt aan de goede doctorandus. Dat zou ik hebben geschreven zonder ironie en ik zou verschillende argumenten hebben genoemd.
Reden één: poëzie is leuk. Dit is het simpelste argument. Met grappige liedjes als De Gezusters Karamazov, Markt, Oost-Groningen, De Dodenrit en het Sneker Café heeft Drs. P. in elk geval mijn generatie getoond dat poëzie leuk kon zijn. Hij bewees dat je ook aansprekende gedichten kunt schrijven zonder aanstellerig taalgebruik en overdreven voornaamheid.
Reden twee: het gaat om het ambacht. Hij stelde het prettige van een mooie formulering weer centraal, hielp de poëzie afstoffen en toonde zo de weg aan een of twee generaties Nederhoppers. Zijn “credo” maakt dit duidelijk.
Ik waarschuw u op goede gronden
Veel dichters zijn te licht bevonden
Light verse (plezierdicht, zeggen wij)
Is speels, maar geenszins ongebondenDus (zij het dan qua inhoud vrij)
Qua vorm van hechte makelij!
En dat men ’t puntig af moet ronden
– Die noodzaak komt er ook nog bij’t Gaat niet om kolder, niet om grap
Ook niet om rederijkerskuren
Het is geen zwelgen in de taalMaar wel berust het allemaal
Op innerlijke avonturen
En onvermoeibaar vakmanschap
Reden drie: Drs. P. was een aardige kerel. De diverse necrologen zullen de komende dagen allemaal wel een persoonlijke anekdote vertellen – hier is de mijne. Mijn goede vriend Richard is getrouwd met Shirin, die afkomstig is uit Iran en een fenomenaal talent heeft om vreemde talen te leren. Ze houdt er echt van. Bij haar cursus “Nederlands als Tweede Taal” hoorde ze op een mooie dag de De Veerpont, een tekst die haar onbedaarlijk deed lachen. “Die zanger, die wil ik eens ontmoeten!” riep ze uit.
Dat viel te regelen. Ik had Drs. P. wel eens ontmoet, want zijn boeken kwamen uit bij de uitgeverij die ook de mijne uitgeeft. Ik schreef hem dus een korte brief, waarin ik hem uitlegde dat hij bewonderaars had die helemaal uit Isfahan kwamen. Zou hij niet eens thee willen drinken met zijn fan? Niet veel later spraken ze af in het Pulitzer Hotel, waar al sinds jaar en dag een “canapé reservé” voor Drs. P. staat.
Zoals u weet kwam Heinz Polzer uit Zwitserland. Het heeft me altijd getroffen als buitengewoon mooi dat een Zwitser en een Iraanse elkaar ontmoetten door een gedeelde liefde voor het Nederlands.
Mooi geschreven hoe Taal mensen tot elkaar brengt.
Vriendelijke groet,
Mooie slotgedachte.
Prachtig! Ook ik ben van een generatie, opgegroeid met ’s mans ongeëvenaarde taalkundige hoogstandjes. Mijn dochter zat op de middelbare school, toen ik de vergissing achter Arnhem te willen wonen ging repareren. Rotterdam is werkelijk de enige plek om te wonen in dit land. De zoektocht naar de meest geschikte school voor mijn puberende dochter bracht ons naar het Lyceum waar ook de Drs. zijn schoolperiode heeft doorgebracht.
In de periode daar naartoe heb ik eens -op weg naar het ‘Buitenwesten’- mijn auto aan de kant gezet. Drs.P had live op Radio Rijnmond een ontmoeting met seriewoordenaar Jack F. Kerklaan. De auto moest aan de kant toen de ontvangst van de regionale zender dreigde te zwak te worden. Bij herhaling is de zoektocht naar de opnamen van die ontmoeting op niets uitgelopen. Wellicht heeft de technicus zich evenzeer gelaafd aan de spiritualiën uit Kerklaans thuisstad (Schiedam) en zijn onder invloed daarvan de opnamen verdampt. Nooit heb ik zó van radio genoten als tijdens het aanhoren van juist die verbale ontmoeting.
Heb je Kerklaan zelf al eens aangeschreven?
Ja natuurlijk! Die werd erg enthousiast bij de herinnering. Heeft ook de archieven van RTV Rijnmond ‘ondersteboven gekeerd’ uiteen geschud en weet ik wat meer. De teleurstelling dat het er niet was, zal bij hem ongeveer net zo groot zijn geweest als bij mij.
Vroeger vond ik Drs. P. eigenlijk nogal flauw en studentikoos. Qua dichters had ik in mijn jeugd meer met Vestdijk, Slauerhoff en Prévert. Die waren dood en/of Frans, dat scoorde destijds nog punten bij mij. Ik hield wel van enig pathos in de poëzie (nog steeds wel, eerlijk gezegd). De doctorandus ben ik pas later gaan waarderen, toen ik er de humor en de spitsvondigheid van in begon te zien. Hij kan de gekste dingen zeggen zonder ooit ongrammaticaal te worden.
Ik kan je in deze ook aanraden eens wat van de liedjes van Arie van der Krogt te beluisteren. Arie is een Rotterdammer met een enorm ontwikkeld gevoel voor onderkoelde humor. Taalkundig erg mooi. Zijn liedjes zijn soms ontzettend grappig en andere liedjes zijn pure fado. ‘Crooswijk’ is daar een mooi voorbeeld van. Daarin bezingt hij hoe hij in Crooswijk zijn liefde had gevonden, met haar in Crooswijk altijd zo fijn gewoond had en hoe zij veel te jong was gestorven. Als apotheose eindigt hij dan met het terugverlangen naar haar: “Op Crooswijk zie ik je terug” De enige achtergrondinformatie die je nodig hebt als niet-Rotterdammer: Crooswijk is een heel oude volksbuurt waarIN Crooswijker erg graag blijven wonen. OP Crooswijk betekent op een van de twee kerkhoven in die wijk. Saillant detail: in Rotterdam wordt van veel wijken gesproken over OP, waar het bij andere wijken IN zou zijn. Wij spreken bijvoorbeeld van OP Spangen, op Overschie op Middelland en op Zuid (hoewel ik dat stelselmatig zal blijven ontkennen als deel van Rotterdam. Die greppel is niet voor niks uitgediept!) Daar staat dan weer tegenover dat het in Noord, in Bergpolder, in Crooswijk en in Hilligersberg is. Waarom weet bijna niemand. Ander gebruik van het voorzetsel zal toch een kleine frons te weegbrengen.
Ik vergeet nog Ginsberg, van wie ik zelfs in een bui van jeugdige overmoed Howl heb voorgedragen voor een klein publiek, wat achteraf gezien een gênante toestand is geweest natuurlijk. Ik begreep in feite geen bal van het hele gedicht, dat kwam pas later. In elk geval een heel ander soort dichter dan Drs. P.
Maar dat geheel terzijde. Hoe kom ik hier nu weer op?
Overigens is al een hele tijd geleden (ik schat zo’n anderhalf jaar) het idee geopperd een standbeeld van Drs.P te plaatsen. Daartoe kan natuurlijk maar één plek dienen, die hij zo graag placht te bezoeken in zijn studententijd en waaraan hij menig lied heeft gewijd: aan de Schiedamsedijk.
Liep toevallig gisteren de initiatiefnemer tegen het lijf. Het lijkt erop dat er iets georganiseerd zal gaan worden, liefst in de geest(igheid) van Drs.P zelf. De opbrengsten daarvan zullen dan aangewend worden om zo’n beeld te verwezenlijken.