Het identificeren van de bronnen van Herodotos’ Historiën is voor oudhistorici een geliefde tak van sport. Hij noemt zelf een hoop mensen die hem te woord zouden hebben gestaan en daaronder zijn niet de geringsten. Hij claimt bijvoorbeeld dat hij in Egypte, dat hij mogelijk heeft bezocht tijdens de Atheense expeditie naar dat land in 459-454 v.Chr., te hebben gesproken met “de priesters van Hefaistos in Memfis”, dat wil zeggen de geestelijkheid van de allerheiligste tempel van Ptah. Dat is toch een beetje alsof je vertelt dat je tijdens je verblijf in Iran een grootayatollah hebt gesproken.
Niettemin: hij lijkt zich te hebben laten informeren in vrij hoge kringen. Dat hij bijvoorbeeld de Spartaanse koningin Gorgo heeft gesproken, de echtgenote van Leonidas, lijkt me redelijk zeker. Tijdens het schrijven van mijn boek Xerxes in Griekenland kreeg ik het idee dat ik misschien nog iemand wist te identificeren.
Herodotos’ verslag van Xerxes’ veldtocht is voor een groot deel te herleiden tot een dagboek dat moet zijn bijgehouden door en voor het Griekse oppercommando. U vindt het hier. Het beschrijft dag voor dag hoe Xerxes en zijn vloot vanuit Macedonië zuidwaarts trekken, Griekenland binnen. Er zijn echter meer bronnen en het viel me op dat er ook een gedetailleerd verslag is voor het hieraan voorafgaande deel van de Perzische opmars: de tocht van Sardes via de Hellespont door Thracië naar Macedonië. Als Xerxes daar aankomt, last Herodotos ineens een verhaal in over Sicilië, en als de chroniqueur zijn verhaal herneemt, is Xerxes alweer op weg naar het zuiden. Hij heeft dus netjes weggemoffeld dat de twee bronnen niet lekker aansluiten.
De onbekende bron over de tocht van Sardes naar Macedonië lijkt eveneens aanwezig als Herodotos vertelt over de wintercampagne van 480/479, toen de Perzische commandant Artabazos de Perzische aanvoerlijnen beveiligde, zelfs al kon hij een opstandige Griekse stad niet innemen. En ineens realiseerde ik me: die bron, zou dat Artabazos kunnen zijn?
Het beeld van deze Perzische commandant is namelijk wel érg positief. Zo lezen we dat hij in de veldslag bij Plataia zich wijselijk terugtrok toen de nederlaag onvermijdelijk werd – en dus de dekking wegnam van het verslagen Perzische leger.
Artabazos schopte het tot onderkoning in Hellespontijns Frygië, waar hij verschillende keren wordt genoemd als iemand die contact had met Griekse politici, zoals de Spartaanse prins Pausanias. Afstammelingen van Artabazos zouden in deze regio nog lange tijd het gezag uitoefenen: een naamgenoot van de stichter van de dynastie speelde een belangrijke rol tijdens de verovering van Centraal-Azië door Alexander de Grote, die een geliefde Barsine had uit dezelfde familie.
De vraag is: kan Herodotos Artabazos hebben ontmoet? Vaak is aangenomen – hoewel het niet bewijsbaar is – dat Herodotos Egypte bezocht tijdens de Atheense expeditie van 459-454. Aan welke zijde hij dan stond, is niet duidelijk. Een van de Perzische commandanten was onze Artabazos. Ze zijn vermoedelijk op hetzelfde moment op dezelfde plaats geweest, maar dat is dan ook alles wat we weten.
Kortom: eigenlijk weten we het niet. Ik vond de gedachte niet belangrijk genoeg voor mijn boek en heb haar dus niet opgenomen. Xerxes in Griekenland blijft wat meer bij de feiten – en uiteraard kunt u dat boek nog bestellen.
[Dit was het 4000e stukje op deze blog.]
Gefeliciteerd met deze mijlpaal. Het is niet niks, 4000 blogstukken!
Overigens heb ik er daarvan 3.836 zelf geschreven. 164 bijdragen van gastauteurs.
MMMM. Schreven de Romeinen zo 4000? De gemiddelde effectieve sterkte van een legioen?
Legio stukjes dus.
Gefeliciteerd. Ik heb er op geproost.
Gefeliciteerd en ik denk dat je hierin weinig rivalen hebt. In ieder geval niet in Nederland?
In het algemeen, binnen de oudheidkunde of ergens er tussenin?
De term “rivaal” is een tikje misplaatst. Bloggen is geen competitie, lijkt me.
Ik wist even geen betere term. Gelijken dan? Klinkt ook geforceerd.
Inderdaad. Ik zou echter willen dat er een groepsblog zou zijn voor de oudheidkunde, zoals Neerlandistiek.
Vraag Fik Meijer! Gezellig!😁
Nog even afgezien van het blogjubileum: wat een fantastische muts! Ik zie – of denk te zien – de krulletjes van een astrakan-bonten onder- en bovenrand. En wat zou dat middenstuk met die enorme strik kunnen zijn? Vilt misschien? Hout? Metaal? Ik ben ook heel nieuwsgierig naar de bovenkant. Jammer: Teheran ligt niet naast de deur en je wipt daar niet zomaar eventjes binnen, ik niet tenminste
En natuurlijk gefeliciteerd met de mijlpaal. En dank! Die blogs zijn een soort dagelijkse voeding geworden…
Bedankt voor alle dagelijkse stukjes leesplezier, een heleboel leuke dingen en weetjes op een erg mooie manier verteld. Hoop dat er nog heel veel zullen volgen.
“[Dit was het 4000e stukje op deze blog.]”
Marc van Oostendorp gooit na 3000 stukjes zijn handdoek in de ring…wat een watje! 🙂
Ga zo door, Jona, Ik geniet er dagelijks van!
Moge hij er nooit genoeg van krijgen.
Wij in ieder geval niet.
Marc heeft de handdoek niet in de ring gegooid, hij is nog steeds de hoofdredacteur van Neerlandistiek hoor.
Van harte gefeliciteerd, Jona. Een topprestatie!
Gefeliciteerd. Af en toe een stukje schrijven is niet zo moeilijk, maar waar het om gaat is dat iedere dag te doen. En dat is een hele prestatie. Ik lees het blog in de ochtend, een mooi moment om de dag mee te beginnen. Mijn favoriete buitenlands dagelijkse blog is Spitelfieds Life bij de the gentle author (een pseudoniem), Lopend van katten, tuinen, architectuur en geschiedenis. Het boeiendst zijn zijn portretten van bewoners. Altijd met veel illustraties of professionele foto’s. Het blog bestaat minstens sinds augustus 2009. Er is geen wijk in Londen die ik zo goed ken (ik ben er ook weleens geweest) als Spitelfieds, dankzij dit blog.
Bedankt Bert voor de verwijzing naar deze site!
Ik ben een sloddervos, maar wel consequent. Maar om het voor goed vast te leggen. Het blog heet inderdaad Spitalfields Life.
Bert Schijf, doordat je twee keer schreef ‘Spitelfieds’ twijfelde ik even. Maar het is toch echt: ‘Spitalfields’
Beide schrijfwijzen bestaan en worden ook gebruikt. Zie de hits in Google. Desondanks denk ik dat Spitalfields de betere spelling is omdat ze naar de oorsprong van de naam verwijst.
De enige spelfout van Bert is dus dat hij schrijft ‘fieds’ i.p.v. ‘fields’.
Heerlijke wijk van London. Ik ben er vaak geweest.
Hulde, Jona, ook mijnerzijds, en bewondering..