Mosul, de grote stad in het noorden van Irak, is de laatste jaren vaak slecht in het nieuws geweest. Ook al wilde ik graag naar het er tegenover gelegen Nineveh, ik zag eerlijk gezegd nogal op tegen het bezoek aan de stad die door de zogenaamd Islamitische Staat zo is geterroriseerd. Dit is immers waar ISIS in de Noeri-moskee het kalifaat uitriep en waar datzelfde kalifaat ten einde kwam met het opblazen van diezelfde moskee. Een bezoek was toch een beetje a holiday in other people’s misery.

Ik had er niet bang voor hoeven zijn. De bruggen over de Tigris functioneren (voor zover ik kon zien: één noodbrug), de rioleringen en straatverlichting eveneens. Mijn vriendin had hier twee jaar geleden gewandeld door een verzameling doodstille ruïnes, nu was zeker twee derde van de huizen en winkels weer in gebruik. Het deed wat denken aan Gyumri, de in 1988 door een aardbeving verwoeste stad in Armenië.

In het zuidoosten van Mosul stampen de Iraki’s nu een nieuwe stadswijk uit de grond. Verschillende moskeeën functioneren weer, en wie nu een islamofobe opmerking wil plaatsen, nodig ik uit te bedenken dat moskeeën niet alleen godshuizen zijn maar ook functioneren als gemeenschappelijke ruimte. Je gaat er ook heen om te vergaderen, bij te praten, problemen te bespreken, een maaltijd te nuttigen. En er is ook functionerend sanitair.

Momenteel zijn restaurateurs werkzaam in de Noeri-moskee. Dat ISIS deze gebedsplaats als hoofdkwartier nam, is niet zo vreemd, want deze moskee is gebouwd in 1172 door de Nur-ad-Din die het Arabische verzet tegen de Kruisvaarders organiseerde. Het is ironisch dat ISIS niet is uitgegaan van de eigen kwaliteiten van de islam, maar het westerse sjabloon heeft gekopieerd dat west en oost tegenover elkaar zouden staan.

De restauratie zou vijf jaar gaan duren maar ik begreep dat men ondanks Covid in staat is het gebouw een jaar eerder af te krijgen. Of dat eind 2023 was, weet ik niet helemaal zeker. In elk geval is het hele terrein schoongemaakt en archeologisch onderzocht, terwijl ook de funderingen zijn gecontroleerd. De grote brokken puin liggen in een loods en kunnen met een computer aan elkaar worden gepast, zodat het mogelijk is de minaret en de eigenlijke gebedsruimte te herstellen uit het oorspronkelijke materiaal. In het laboratorium onderzoekt men momenteel of ook de losse stenen, die op grote hopen op het bouwterrein liggen, opnieuw bruikbaar zijn.

Fotografie was niet toegestaan. Het is me vaker opgevallen dat Iraki’s er niet van houden als je onvoltooide dingen vastlegt. De mihrab zag er vooralsnog inderdaad verschrikkelijk uit, dus ik plaats hieronder een foto van een oudere mihrab, ook uit de Noeri-moskee, maar nu in het Nationaal Museum in Bagdad.

Wij wandelden nog even naar de kerk van Onze Lieve Vrouwe van de Uren en bleven daarna nog even thee drinken. Aan de overkant van de straat stond een man suikerspinnen te draaien voor de kinderen.