In 79 overleed Domitianus’ vader Vespasianus. Suetonius geeft een indrukwekkende beschrijving van zijn dood:

Hij bleef zijn keizerlijke verplichtingen vervullen zoals hij gewoon was. Delegaties ontving hij zelfs te bed. Toen hij door een aanval van buikloop bijna het bewustzijn verloor, zei hij dat een keizer staande hoorde te sterven. Terwijl hij overeind kwam, is hij gestorven in de armen van de mensen die hem ondersteunden. (vertaling Daan den Hengst)

Imago

Zijn oudste zoon Titus, de man die Jeruzalem had veroverd, volgde hem op. Nog eens Suetonius:

Titus was het idool en de lieveling van heel het mensdom. Al wat ertoe bijdraagt de volksgunst te verwerven – natuurlijke begaafdheid, ontwikkeling, succes – bezat hij namelijk in de hoogste mate en, wat heel moeilijk is, hij behield het toen hij keizer was geworden.

U begrijpt: deze lof is overdreven. Net zoals Suetonius’ beschrijving van Domitianus’ schrikbewind te negatief is. Engelen en duivels bestaan niet, althans niet in dit ondermaanse.

Psy-op

Dat gezegd zijnde: Titus cultiveerde zijn imago zorgvuldig, bijvoorbeeld door het Colosseum te openen met grootse spelen. Of zijn impopulaire maîtresse de laan uit te sturen. Of opzichtig hulp te bieden aan de slachtoffers van de Vesuvius. Dat deed hij ook voor degenen die hun huis hadden verloren bij een brand in Rome. Soms viel het masker. Suetonius beschrijft hoe Titus optrad tegen twee mannen die een coup beraamden.

Hij gaf hun tijdens een gladiatorenvoorstelling plaatsen aan weerszijden van hemzelf en gaf hun de wapens van de gladiatoren in handen die aan hem waren aangeboden om ze te inspecteren. Men zegt dat hij hun verzekerde dat hun een gevaar boven het hoofd hing, maar op een later tijdstip en uit een andere hoek.

Ik kom op deze psy-op nog een keer terug, want we zullen zien dat Domitianus ook begreep hoe hij de oppositie slapeloze nachten moest bezorgen.

Portret

Hierboven een prachtig portret van Titus, dat uit het British Museum is overgebracht naar Leiden. Daar zou het te zien moeten zijn op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over Domitianus. Daar staat ook een nog mooier portret van zijn dochter Flavia Julia.

Zolang de lockdown duurt, moet u het doen met de catalogus. Een catalogus die u hier bestelt als u het museum wil steunen. En als u liever een plaatselijke boekhandel helpt, dan bestelt u opgemeld boekwerk daar.