Aan de Livius.org-website kan ik al heel lang niet werken. Een van de dingen die al jaren op mijn wensenlijst staat, is het maken van een overzicht van de tempel van Isis. Als u Rome kent: die ligt ruwweg achter de huidige Santa Maria sopra Minerva. Er is weleens geopperd dat die kerk zo heet omdat men in de Middeleeuwen de twee godinnen verwarde. Of het waar is, weet ik zo net niet.

In elk geval: keizer Domitianus herbouwde een tempel voor Isis. Eentje die zijn vader, getuige munten, had gebouwd of herbouwd. Vespasianus claimde namelijk de macht te hebben ontvangen van de Egyptische goden. Het bewijs was dat hij in Alexandrië lammen had kunnen laten lopen en blinden had kunnen laten zien. In de Oudheid waren er evenveel rois thaumaturges als in later tijden. Eenmaal als keizer begroet, had Vespasianus beloofd als de Nijl zo gul te zijn. Niet zonder reden lag de graanuitdeelplek van Rome op een boogscheut van de Isistempel. De tempel van Isis was ook de plaats waar Vespasianus’ triomftocht begon.

Domitianus speelde na de brand van 80 dezelfde kaart. De Egyptische goden waren Rome en zijn heersers goedgezind en verdienden een tempel. Voor wat hoort wat. Raison d’état. Maar Domitianus had uiteraard ook persoonlijke redenen: Isis had hem tijdens de straatgevechten van december 69 immers beschermd.

Er is van het heiligdom weinig over, maar we hebben wel wat documentatie, zoals de ereboog die is afgebeeld op het reliëf van Quintus Haterius Tychicus. Ook is hier en daar in Rome nog sculptuur te zien, zoals de voet van een cultusbeeld …

… en dit beeld van de godin …

… of leuke uit het aloude land van de Nijl geïmporteerde leeuwtjes als deze, ooit gemaakt voor Nektanebo, …

… en deze obelisk.

Het museum toont een reconstructietekening, en ik toon u deze maquette uit de zwaar onderschatte Koninklijke musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. Merk op dat rechts het Pantheon is te zien.

Ik vond de kop van Isis waarmee ik dit blogje opende, normaliter te zien in het Museo archeologico nazionale in Napels, het mooiste voorwerp op de Leidse expositie. Er is meer te vinden in de tentoonstellingscatalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt.