Een week of twee geleden blogde ik over de Torlonia-collectie: de fenomenale verzameling van een rijke Italiaanse familie, sinds vorig jaar opengesteld voor het grote publiek. Een van de mooiste stukken is het bovenstaande portret, het Meisje van Vulci. Als u denkt dat het modern is, bent u de enige niet. In 1886 was dat namelijk het oordeel van de Duits-Oostenrijkse oudheidkundige Otto Benndorf, die u misschien kent als docent van de filosoof Nietzsche. Mij doet het bovenstaande beeld, dat is gevonden in Vulci in het uiterste noordwesten van Lazio, denken aan de vrouwenportretten van Modigliani.
Dat het Meisje van Vulci zo modern oogt, komt deels doordat de kunstenaar hier en daar scherpe lijnen gebruikt, zoals bij de wenkbrauwen. In de klassieke Griekse kunst zou je dat niet zo snel verwachten. Benndorf zou het beeld niet als modern hebben weggezet als hij de Etruskische en Italische portretten zou hebben gekend die later zijn ontdekt. Zijn scepsis wordt nu niet meer gedeeld.
Het beeld van het Meisje van Vulci is overigens incompleet. Dat de ogen ooit ingelegd zijn geweest met wit en bruin glas, zal u niet verbazen, maar u ziet rechts een gaatje in het oor: dit meisje droeg oorbellen. Ze had ook sieraden in het haar, links en rechts van wat nu een kuif lijkt. Er zijn hiervoor diverse parallellen, allemaal uit de eerste eeuw v.Chr. Het beeld zal oorspronkelijk in een nis of op een laag zuiltje hebben gestaan, misschien aan het einde van een gang, waar ze haar gezicht draaide en opkeek in de richting van de bezoeker.
En ik vind het Meisje van Vulci, net als het beeld van Euthydemos in dezelfde verzameling, verschrikkelijk mooi.
[Dit was het 416e voorwerp in mijn reeks museumstukken. ]
Een modern gezicht inderdaad. Je zou het op straat kunnen tegenkomen. Aan Modigliani had ik niet onmiddellijk gedacht. Maar toen ik een reeks vrouwenportretten op internet zag, zie ik het ook wel. Het gaatje in haar oorlel vind ik erg subtiel. Zoiets is kennelijk ook al heel lang een gewoonte.
Ja, schitterend. Misschien ook omdat de verf ontbreekt.
Mooi kopje! Dus een leuk meisje met wellicht leuke oorbellen.
Het doet mij om nog een andere reden denken aan de vrouwenportretten van Modigliani: het hoofd iets schuin, de uitdrukking van het gelaat niet echt vrolijk, eerder ingetogen, in gedachten verzonken. Enige verschil, dit meisje heeft een tamelijk rond kopje, terwijl Modigliani meestal wat langwerpiger gezichten maakt, vooral in zijn gebeeldhouwde koppen (zie: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Head_of_a_Woman_%28Anatolia%29_by_Amedeo_Modigliani%2C_1911-1912%2C_limestone_-_Fogg_Art_Museum%2C_Harvard_University_-_DSC00734.jpg/640px-Head_of_a_Woman_%28Anatolia%29_by_Amedeo_Modigliani%2C_1911-1912%2C_limestone_-_Fogg_Art_Museum%2C_Harvard_University_-_DSC00734.jpg?1644667927881.
De scherpe lijnen van de wenkbrauwen geven ook een schaduw waardoor het gezicht expressiever wordt. Het zou leuk zijn als we ook de kleur wisten.
Vroeger hadden we platte kartonnen poppetjes, die je een platte, papieren garderobe kon aantrekken. Er zaten een soort lipjes aan, je moest het geheel zelf uitknippen, uiteraard zonder die lipjes te vergeten.
Dit gezicht treft me als zo’n poppetje: kleed het aan in barok, Biedermeier, empire, Art Decomode en het voegt zich. Met Betje Wolfcoiffure en idem muts is zij een overtuigende achttiende-eeuwer, met een gothische sluier op een Madonna met kind. Maar voor Modigliani heeft ze toch echt iets teveel vlees op de botten.
Oeps! Een f te weinig, en ook een paar hoofdletters te veel.