Als ik het goed heb begrepen, was de Belgische regering in 1936 buitengewoon teleurgesteld in haar Franse bondgenoot, die zich niet actief genoeg zou verzetten tegen de opkomst van Adolf Hitler. In oktober van dat jaar verklaarde koning Leopold III zijn land neutraal. Voor de Franse generale staf, die had gemeend dat België, net als in de Eerste Wereldoorlog, zij aan zij met Frankrijk zou vechten tegen de Duitsers, was het herstel van de Belgische neutraliteit een streep door de rekening. Men had gemeend Noord-Frankrijk te kunnen verdedigen in België, waar machtige forten als Battice de Duitsers dagenlang zouden tegenhouden. Nu moest Frankrijk zijn noordgrens verdedigen in eigen land.
De Franse regering besloot daarop om de Maginotlinie, die langs de Frans-Duitse grens lag, te verlengen langs de Belgische grens. Het project, La petite ligne Maginot, begon nog in 1936 en had in 1941 voltooid moeten zijn. In mei 1940 waren de bunkers gereed, maar onvolledig ingericht. Periscopen ontbraken en niet alle geschut was aanwezig. Het was sowieso geen massieve verdedigingslinie zoals de echte Maginotlinie; eerder was het een netwerk van grote en kleine bunkers, met een tankgracht.
Ik schreef eerder dat het huis waar ik nu zit te werken, stond in the middle of nowhere. Dat is niet helemaal waar. In het bos achter me, het Forêt Saint-Michel, zijn nog tientallen bunkers te zien. Een deel van La petite ligne Maginot. Samen vormden ze een dubbele verdedigingslinie, waar dus ook een tankgracht bij hoorde. Daarvan heb ik niets teruggevonden, maar de bunkers zijn niet te vermijden.
Toen de Duitsers op 13 mei tussen Dinant en Sedan de Maas waren overgestoken en begonnen aan de opmars die zou eindigen bij Duinkerken, boden de troepen in het Forêt Saint-Michel nog drie dagen weerstand, van 16 tot 18 mei. In het bos is een gedenkteken met een strijdbaar opschrift dat van alles roept over honneur en over Mort pour la France. Het standbeeld is afschuwelijk.
Het monument wordt echter gered door een citaat van Victor Hugo: une guerre entre Européens est une guerre civile. Een sentiment van na Schuman en Adenauer, maar daarom niet minder waar.
Inderdaad een mooi citaat.
“Het monument wordt echter gered door een citaat van Victor Hugo: une guerre entre Européens est une guerre civile. Een sentiment van na Schuman en Adenauer, maar daarom niet minder waar.”
Dit is inderdaad een mooi citaat, maar dat het sentiment zou gegroeid zijn na het ontstaan bijvoorbeeld van de “Europese gemeenschap voor Kolen en Staal” (na Adennauer), lijkt me toch niet helemaal correct… Ook bijvoorbeeld bij de linkse intelligentsia in het Duitsland van de Weimarrepubliek bestond een dergelijk “sentiment”, onder andere bij schrijvers zoals Heinrich Mann… Ik ben geen kenner van het “Vakgebied”, maar denk toch dat althans bij een klein deel van de ‘europese bevolking’ en de intelligentsia die overtuiging, dat Europa gediend zou zijn van een “eenmaking/verregaande samenwerking” om oorlog en conflict te voorkomen, al veel langer sluimerde dan na WOII….
Dat gedachtegoed is er in ieder geval bij Stefan Zweig. Dit keer verwijs ik naar de Nederlandse vertalingen in Aan de Europeanen van vandaag en en morgen (Uitgever IJzer, 2020). Het zijn drie lezingen van Zweig in de jaren dertig. die aan actualiteit niets verloren hebben.
Beste Huibert, bedankt voor de tip; Alhoewel ik al vrij veel van Stefan Zweig heb gelezen, ben ik aan zijn essays nog nooit toegekomen… Ik heb het echter besteld, “Die Schlaflose Welt” van Fischer Verlag bevat al z’n essays en redevoeringen gehouden tussen 1902 en 1941… Er bestaat trouwens van Heinrich Mann een bundel “Der Hass”, waar dezelfde gedachte in verwoord wordt… en reeds bij Heinrich Heine (bvb in “Over Duitsland”) vind je al de aanzet tot zo een gedachte, al ging het daar vooral om een “Frans-Duitse as in goede verstandhouding’ om conflicten te vermijden…
PS: “IJZER” is een uitgeverij die ik erg apprecieer… 😉
Bedankt voor het noemen van Sclaflose Welt. Meteen besteld. Dus daar komen die drie in het Nederlands vertaalde lezingen vandaan.
Je zit op fietsafstand (wat sowieso voor jou een rekbaar begrip is) van Brûly-de-Pesche en Wolfsschlucht 1: het hoofdkwartier van Hitler tijdens de laatste fase van de verovering van Frankrijk.
Nog wat kilometers:
Aan de grens in het gehucht Cendron staat een klein monument om te herdenken dat langs dit onooglijke plattelandswegeltje de eerste geallieerde troepen België binnentrokken in 1944.
Wat meer naar het westen ligt Macquenoise, het fictieve Koorkin/Courquain uit “Rien à déclarer”. In deze komedie spelen de Waalse Benoît Poelvoorde ( C’est arrivé près de chez vous, Le tout nouveau testament) en de Franse Dany Boon (Bienvenue chez les Ch’tis) een Belgische en Franse douanier die moeten samenwerken ten gevolge van het Verdrag van Maastricht. Dat is vooral een probleem voor de Belg, die geen hoge pet op heeft van ‘les Camemberts’. Geen dijenkletser, maar ook geen absolute tijdverspilling.
Die heb ik gezien, ik vond ‘m leuk.
’s Nachts verplaatst de Belg grenspalen om stukjes Frankrijk te annexeren. Een grap die vorig jaar realiteit werd:
Mysterie in Henegouwen: grenspaal verplaatst, waardoor België even wat groter werd
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/05/04/overijverige-boer-verschuift-eeuwenoude-grenspaal-belgie-even-w/
Ach ja, de Walen moeten de Fransen niet, de Vlamingen de Walen niet, niemand behalve de Hollanders zelf moet de Hollanders en binnen Holland moeten Amsterdammers Rotterdammers niet en vice versa. In de Ommelanden wonen mensen die met geen stok naar Groningen Stad te krijgen zijn.
Maar goed dat er voetbal is.
Heeft Napoleon ook niet ooit iets soortgelijks gezegd?
“une guerre entre Européens est une guerre civile”. In heel veel landen zijn twee groeperingen die om de macht strijden, en het is echt niet zeldzaam dat de politiek wordt voortgezet met andere middelen (Clausewitz). Burgeroorlog is dus niet iets uitzonderlijks, maar komt heel veel voor. De Spanjaarden hebben er b.v. bijna iedere eeuw wel een of meer en in Colombia is er bijna net zo vaak wel als geen burgeroorlog. Ook in Nederland heb je een partij die daar wel voor voelt en al vast de tribunalen voor de tegenstander voorbereidt.
Dit deed vandaag de gedacht bij mij opkomen dat de Europese Unie misschien niet verder moet integreren om hier de vrede te bewaren.