Tag: Adolf Hitler

Alternatieve geschiedenissen van Duitsland

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Methodologie en theorie, Musea, Wetenschapscommunicatie23 reacties
Plantu over de hereniging van Duitsland

Als ik zeg dat een stoplicht op rood staat, is dat de constatering van een eenvoudig feit. Zo’n feit krijgt betekenis als we bedenken dat het ook op groen kan staan. Met het verleden is het niet heel anders. We kunnen eerst vaststellen dat iets het geval is geweest en dat feit krijgt vervolgens betekenis als we de alternatieven overwegen.

Ongebeurde geschiedenissen van Duitsland

Afwegingen over wat niet is gebeurd, de Ungeschehene Geschichte, zijn in de historische analyse altijd impliciet aanwezig. Wie zegt dat iets een “historische gebeurtenis” is geweest, heeft overwogen dat het anders had kunnen gaan. “Het denken over wat potentieel ook mogelijk zou zijn geweest,” zoals de Duits-Israëlische historicus Dan Diner het verwoordt, “helpt ons de verleden werkelijkheid beter begrijpen.”

Lees verder “Alternatieve geschiedenissen van Duitsland” →

La petite ligne Maginot

On door Jona LenderinginGeschiedenis12 reacties

Als ik het goed heb begrepen, was de Belgische regering in 1936 buitengewoon teleurgesteld in haar Franse bondgenoot, die zich niet actief genoeg zou verzetten tegen de opkomst van Adolf Hitler. In oktober van dat jaar verklaarde koning Leopold III zijn land neutraal. Voor de Franse generale staf, die had gemeend dat België, net als in de Eerste Wereldoorlog, zij aan zij met Frankrijk zou vechten tegen de Duitsers, was het herstel van de Belgische neutraliteit een streep door de rekening. Men had gemeend Noord-Frankrijk te kunnen verdedigen in België, waar machtige forten als Battice de Duitsers dagenlang zouden tegenhouden. Nu moest Frankrijk zijn noordgrens verdedigen in eigen land.

De Franse regering besloot daarop om de Maginotlinie, die langs de Frans-Duitse grens lag, te verlengen langs de Belgische grens. Het project, La petite ligne Maginot, begon nog in 1936 en had in 1941 voltooid moeten zijn. In mei 1940 waren de bunkers gereed, maar onvolledig ingericht. Periscopen ontbraken en niet alle geschut was aanwezig. Het was sowieso geen massieve verdedigingslinie zoals de echte Maginotlinie; eerder was het een netwerk van grote en kleine bunkers, met een tankgracht.

Lees verder “La petite ligne Maginot” →

Donderdag 20 juli 1944, 23:30 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
De plaats van Becks zelfmoord

Het Bendlerblock is omgeven door troepen die loyaal zijn aan Hitler. Ontsnappen is niet meer mogelijk. In het Bendlerblock verzamelt generaal Fromm, die meer cognac op heeft dan betamelijk is, soldaten om de samenzweerders te gaan arresteren. Hij vindt ze in zijn eigen kantoor: generaal Friedrich Olbricht, kolonel Claus Graf von Stauffenberg, kolonel Albrecht Ritter Mertz von Quirnheim, eerste luitenant Werner von Haeften en – in burger – generaal b.d. Ludwig Beck. “So, meine Herren,” zegt Fromm sarcastisch, “Jetzt mache ich es mit Ihnen so, wie Sie es heute Mittag mit mir gemacht haben.”

Hij sluit zijn arrestanten echter niet op en de samenzweerders zullen daarover niet verbaasd zijn geweest. Ze weten dat Fromm weet dat zij weten dat hij minimaal sinds 15 juli wist van de coup. De arrestanten kunnen raden dat ze gedood zullen worden voordat ze met de Gestapo zullen spreken.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 23:30 (Berlijn)” →

Donderdag 20 juli 1944, 21:00 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Claus von Stauffenberg en Albrecht Mertz von Quirnheim

Het overhaaste vertrek van een ziedende Erwin von Witzleben maakt de soldaten in het Bendlerblock duidelijk dat er iets grondig verkeerd is. Eerst was er het bericht dat Hitler dood was, maar ze horen op de radio voortdurend het tegendeel; eerst zou Von Witzleben het opperbevel aanvaarden, nu is hij vertrokken. De manschappen eisen duidelijkheid: leeft Hitler en zo ja, steunen hun officieren de Führer of zijn ze verraders?

Von Stauffenberg spreekt de muiters toe en wordt bijna gelyncht. Er wordt geschoten en de graaf wordt geraakt in zijn linkerschouder. Een deel van de soldaten deserteert en bevrijdt Fromm.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 21:00 (Berlijn)” →

Donderdag 20 juli 1944, 19:30 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis5 reacties
Erwin von Witzleben

Kolonel Remer organiseert de tegenaanval en bezet eerst de Stadtkommandantur, een gebouw tegenover het Zeughaus aan de Unter den Linden. Terwijl hij versterkingen zoekt, herschrijft Ludwig Beck, die nog steeds hoopt zijn radiotoespraak te kunnen houden, de regeringsverklaring. Niet langer legt hij uit dat Hitler dood is; in plaats daarvan zal hij zeggen dat het niet ter zake is of deze levend is of niet, aangezien hij moreel al dood was.

Om half acht arriveert maarschalk Von Witzleben, die het opperbevel had moeten overnemen. Von Stauffenberg legt de situatie uit en de maarschalk vat samen dat het al met al een “schöne Schweinerei” is. Hitler leeft, de radio is in handen van het regime, het Verzet heeft de regeringsgebouwen niet weten te behouden. Om kwart over acht vertrekt Von Witzleben, razend van woede.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 19:30 (Berlijn)” →

Donderdag 20 juli 1944, 18:30 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Otto Ernst Remer

Om 16:00 heeft generaal Friedrich Olbricht aan de stadscommandant van Berlijn, Paul von Hase, opdracht gegeven de regeringsgebouwen te bezetten. Eén van zijn ondercommandanten is majoor Otto Ernst Remer, een lid van de NSDAP, maar ook een plichtsgetrouw man. Von Hase vertrouwt hem en laat hem met drie compagnieën enkele kantoren verzekeren aan de Wilhelmstraβe, waaronder het ministerie van Propaganda. Als Joseph Goebbels, die daar de scepter zwaait, rond 18:30 ziet dat hij is omsingeld, zoekt hij naar zijn capsules cyaankali.

Inmiddels is het radiobericht dat Hitler nog in leven is, echter ook gehoord in de regeringsgebouwen en diverse soldaten, die hun bevelen loyaal uitvoeren, beginnen twijfels te krijgen of het crisisplan wel terecht in werking is gesteld. De commandant van de eigen bewakingsdienst van het propagandaministerie adviseert Remer te overleggen met Goebbels.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 18:30 (Berlijn)” →

Donderdag 20 juli 1944, 18:00 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Portret van Claus van Stauffenberg, door Ludwig Thormaelen (uit de George-Kreis)

Von Stauffenberg, die al sinds zes uur in de ochtend aan het werk is, is overal tegelijk mee bezig. Hij telefoneert, soms met twee hoorns tegelijk, om mensen van het reserveleger te vertellen dat de Führer werkelijk dood is. Guido Knopp weet een ooggetuige te citeren.

Hier Stauffenberg! Jawohl, alle Befehle des BdE (Befehlshaber des Ersatzheerers), jawohl, es bleibt dabei, alle Befehle sofort ausführen! Sie müssen sofort alle Rundfunk- und Nachrichtenstellen besetzen! Jeder Widerstand wird gebrochen!

Wahrscheinlich bekommen Sie Gegenbefehle aus dem Führerhauptquartier, aber die sind nicht autorisiert.

Nein, die Wehrmacht hat die vollziehende Gewalt übernommen. Niemand auβer dem BdE ist autorisiert Befehle zu erteilen. Haben Sie verstanden?

Jawohl, das Reich ist in Gefahr. Wie immer in Stunden der höchsten Not hat jetzt der Soldat die vollziehende Gewalt!

Ja, Witzleben ist zum Oberbefehlshaber ernannt. Es ist nur eine formelle Ernennung.

Besetzen Sie alle Nachrichtenstellen, klar? Heil!

Ondertussen had Von Stauffenberg toegegeven dat Hitler waarschijnlijk niet dood was. Veel deed het er niet meer toe: “Der Kerl is ja nicht tot, aber der Laden läuft ja, man kann noch nichts sagen.”

[Terug naar het eerste deel; deze reeks wordt over een half uur vervolgd.]

Donderdag 20 juli 1944, 15:45 (Rangsdorf)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Olbricht (links, met ridderkruis) in gezelschap van Wernher von Braun (in burger). De man middenin is Heinz Brandt, die zou worden gedood bij de aanslag in de Wolfsschanze.

Als operatie Walküre zou zijn begonnen, zou vliegveld Rangsdorf bezet moeten zijn door eenheden van het reserveleger. Als Von Stauffenberg en Werner von Haeften landen, blijkt daarvan echter geen sprake. Von Haeften rent naar de dichtstbijzijnde telefooncentrale en belt met het Bendlerblock: “De Führer is dood!” Eindelijk hebben de samenzweerders in Berlijn de zekerheid die ze nodig hebben.

Olbricht ijlt naar zijn superieur, Fromm, met de papieren waarmee Walküre in werking kan worden gesteld terwijl Albrecht Mertz von Quirnheim de aanwezige officieren alvast vertelt wat er zal gebeuren: nu Hitler het slachtoffer is van een moordaanslag, krijgt de Wehrmacht buitengewone bevoegdheden. De strijd in Rusland, Italië en Normandië gaat vanzelfsprekend gewoon verder. Veldmaarschalk Erwin von Witzleben zal, als officier met de hoogste rang, het opperbevel van Hitler overnemen en generaal Ludwig Beck wordt de nieuwe president van Duitsland. Over de integratie van de gewapende delen van de SS in de bevelstructuur van de Wehrmacht, zo weet Mertz te vertellen, wordt momenteel overlegd.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 15:45 (Rangsdorf)” →

Donderdag 20 juli 1944, 15:15 (Berlijn)

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Mussolini en een ongedeerde Hitler nemen de schade op

Generaal Fritz Thiele keert terug van zijn wandeling en belt met de Wolfsschanze. De telefoonblokkade is nu opgeheven en hij verneemt wat hij al wist: er is een enorme explosie geweest, er zijn vier doden, een groot aantal officieren is zwaargewond, waaronder mogelijk ook Hitler zelf.

Hij gaat naar generaal Friedrich Olbricht, die aarzelt of hij Walküre in werking moet zetten. Hij kan zich niet permitteren dat hij het reserveleger opnieuw voor niets oproept. Zijn superieur, generaal Fromm, die inmiddels is teruggekeerd naar het Bendlerblock, zal dat nooit accepteren. Olbricht kan voor het moment dus niets doen. Hij weet op dit moment zelfs niet of Claus von Stauffenberg in leven is, is gearresteerd of bij de operatie is omgekomen.

Die zit in feite al twee uur in het vliegtuig en nadert vliegveld Rangsdorf.

[Terug naar het eerste deel; deze reeks wordt over een half uur vervolgd.]

Donderdag 20 juli 1944, 14:00 (Berlijn, Wolfsschanze)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Het Bendlerblock

Erich Fellgiebel mag dan de telefooncentrale van de Wolfsschanze hebben geblokkeerd, het is niet de enige centrale. De SS heeft eigen apparatuur en Heinrich Himmler begrijpt al heel snel dat er een aanslag is geweest, en dat Hitler die heeft overleefd. Himmler vliegt naar de Wolfsschanze.

Intussen is de aanwezigheid van een koppel en de afwezigheid van de eigenaar een sterke aanwijzing wie er achter de aanslag heeft gezeten en al vrij snel begrijpen de mensen in de Wolfsschanze dat Von Stauffenberg de bom heeft geplaatst. Waar is hij? Als duidelijk wordt dat hij in een vliegtuig zit, concludeert Martin Bormann, de partijsecretaris van de NSDAP, dat de moordenaar aan het vluchten is en laat het bevel doorgeven een alleen vliegende Heinkel 111 neer te halen. Het bevel komt op de tafel van Friedrich Georgi, de schoonzoon van Friedrich Olbricht en een van de samenzweerders. Die laat het bevel verdwijnen.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 14:00 (Berlijn, Wolfsschanze)” →