Bij het woord “boeken” heb ik twee associaties. De eerste is die van gerijpte wijsheid. Ik heb weleens iets gepubliceerd en het proces waarmee een boek wordt gemaakt, is inspirerend. Je meelezers wijzen je op feitelijke onjuistheden en ondoordachte formuleringen. Je redacteur doet dat nog eens over. Er zijn persklaarmakers, correctoren en vormgevers. Iedereen denkt met je mee om de informatie zo goed mogelijk over te dragen.
Mijn tweede associatie, moet ik bekennen, is weerzin. Die heeft alles te maken met de wijze waarop de vaderlandse boekenbranche het boek als cultuurgoed kapot maakt.
De marketing van het boek bestaat immers voor een fiks deel uit het dresseren van de consument. Door middel van boeken-top-tiens vestigt de branche uw aandacht op een beperkt aantal titels. De literaire prijzen – de kermis van longlists, shortlists en winnaars – dienen hetzelfde doel: uw aandacht op een steeds smaller aanbod richten. In december krijgt u de jaaroverzichten en wordt alles nog eens dunnetjes overgedaan. Top-tiens, prijzencircussen en eindejaarslijstjes dienen allemaal om u te verleiden tot de aanschaf van zoveel mogelijk dezelfde boeken. Ik betwijfel niet dat uw boekhandelaar ook wel anders zou willen, maar hij verschraalt het culturele aanbod.
Een tweede vorm van marketing bestaat uit mannetjesmakerij. Het draait niet om ideeën maar om steeds dezelfde auteurs. En hoe goed de Pfeijffers, de Uphoffs en de Grunbergs ook schrijven, als lezer hebt u het op een gegeven moment wel bekeken.
Ik schreef dat het niet om ideeën ging. Je ziet het ook aan de verwaarlozing van de non-fictie. Literaire prijzen gaan vooral naar romans. Geen jury wil immers de vingers branden aan de vergelijking van een boek over de Reynaert, een biografie van Gerard ’t Hooft en een overzicht van het stikstofweb – maar het is een gemiste kans om mensen te laten nadenken over wetenschap en waarheid. (Mij lijkt het belangrijk.) Voor non-fictie bestaan alleen gespecialiseerde prijzen, uitgereikt door belangenverenigingen die vooral hun ene specialisme promoten en weinig zorg hebben om de rijkdom van onze cultuur in het algemeen.
Kortom, je kunt beredeneren dat de boekenbranche geen zinvolle bijdrage meer levert aan een gevarieerde discussie over het goede, schone en ware. Veel gaat er dus niet verloren als een nieuw kabinet de BTW verhoogt naar 21%.
Maar toch.
Teken, omwille van de gerijpte wijsheid die er nog steeds ergens is, deze petitie. Of deze petitie.
Er staat een fout in d petitie: ….van 21% naar 9%….
Kun jij daar nog wat aan doen ??
Nee, helaas, het is niet mijn petitie.
Het blijkt inmiddels gecorrigeerd.
En zoals je vaak zegt: veel goede boeken worden uit de markt genomen als een BN-er een slecht boek schrijft over hetzelfde onderwerp.
Wat mij vooral treft is het signaal dat uitgaat van die btw-verhoging: kennelijk vindt de nieuwe coalitie dat het lezen niet meer zo nodig hoeft te worden bevorderd.
Geen nieuw signaal vanzelfsprekend. Nederland is militant anti-intellectueel. Tijdens de lockdowns moesten de boekhandels en bibliotheken, anders dan in beschaafde landen, worden gesloten.
Petitie getekend, in de hoop dat het toch nog iets uithaalt. Het lijkt er inderdaad op alsof het toekomstig kabinet vindt dat er nóg minder gelezen moet worden.
En dat terwijl ze tegelijkertijd beweren dat ze de leesvaardigheid willen bevorderen. Het is zo krom. Maar het is alleen nog maar een plan en er is nog hoop dat het kan worden teruggedraaid.
Nou ja, ach, de universiteiten hebben een wettelijke plicht informatie over te dragen en doen dat … door ze achter betaalmuren te verbergen. Het nieuwe Kabinet denkt gewoon academisch.
Ik ken het boekenbedrijf niet van binnenuit, maar ben internationaal (nog altijd) een gretig afnemer… Ik kan mij er perfect in vinden, dat boeken vaak een heel korte ‘doorlooptijd’ kennen en aldus ook niet echt de kans krijgen een publiek te ontmoeten… Wanneer iemand zoals Ilja Leonard Pfeijffer een boek uitbrengt, hoeft daar onderwijl me dunkt vanuit de uitgeverij niet meer zoveel marketing tegenaan gesmeten worden, de man heeft een naam gemaakt en de kranten pikken zijn nieuwe boek wellicht ook zó op… Want, ik vind wel dat hij kan schrijven en goed… Het is toch maar weinigen gegeven, zo een meester in de stilistiek te zijn in zoveel verschillende (zie bvb een boekje zoals ‘Het grote baggerboek’) registers… Maar het zou beter zijn, dat wat meer van die budgetten bvb naar de boeken uit een uitgeversfonds gaan die ondersteuning vergen, om uit de verf te komen… Het zijn natuurlijk niet enkel de uitgeverijen, maar bvb de grote boekenketens die een boek slechts een korte tijd op het schap gunnen… Als vanzelf wordt het dan eenheidsworst en amroe troef…
Wat die BTW-verhoging verder betreft, als ik het goed voor heb, betrof die ook de geschreven pers… Dat lijkt te passen in een algemene tendens bij uiterst rechts in Europa, om de klassieke pers weliswaar niet de mond te snoeren, ze toch de vleugels te snoeien… Het past ook in een wereldbeeld waar de klassieke pers onderdeel uitmaakt van een elite, een establishment dat zijn eigen privileges wil beschermen.
Ook in Vlaanderen wordt deze retoriek door een partij gehanteerd en wil men daaromtrent graag maatregelen ten uitvoer brengen, wanneer aan de macht. Een rechtstaat floreert echter bij de gratie van een krachtdadige oppositie en een ‘vierde macht’, een kritische pers, onder welke vorm dan ook.
De democratische rechtsstaat is maar zo sterk als de pijlers die hem schragen. Dat zijn tegendraadse cultuur, kritische pers, onafhankelijke rechtspraak en vrij onderwijs. Niet toevallig de favoriete schietschijven van machthebbers die het niet zo hebben op tegenspraak. Dan krijg je verwijten van elitaire culturo’s, partijdige journalisten, activistische rechters, linkse leerkrachten. In Vlaanderen denken mensen spontaan aan Vlaams Belang, maar N-VA heeft daar ook een handje van weg. Kom maar allemaal boeken kopen in Vlaanderen, beste noorderburen.
Ik teken vrijwel nooit petities want degenen aan wie ze gericht zijn doen er toch niets mee, In dit geval allemaal huilie huilie, Effectiever is het om op 6 juni te gaan stemmen op een partij die de a.s. regering niet zal steunen, en nog beter is het zoveel mogelijk mensen naar de stembus te krijgen die dat ook doen, en het best om zelf campagne te voeren. Dan heb je in ieder geval gedaan wat je kon.
Hé, het een sluit het ander niet uit. En ik denk dat ze elkaar versterken. Dus teken toch maar.
Ja, maar dan zit ik met het probleem dat ik ook niet wil stemmen op een partij die de EU wil uitbreiden.
En soms helpt het wel degelijk. De eigen bijdrage in de jeugdzorg lijkt niet door te gaan.
Petities helpen helaas niet!
Het zelfstandige NINO is opgeheven, ondanks een petitie van Alice Mouton, prof. Hettitologie.
https://www.ipetitions.com/petition/save-dutch-egyptology-and-ane-studies
In het nieuwe onderkomen bij de universiteitsbibliotheek van Leiden, is geen magazijnruimte en daarom mogen prachtige EOL publikaties, om verdwijnen in de papierbak te voorkomen, nu voor noppes worden meegenomen.
p.s. Ik heb gelezen dat de btw verhoging voor kranten voor een deel niet door gaat: https://speld.nl/2024/05/21/nieuw-kabinet-komt-kranten-tegemoet-de-telegraaf-blijft-laag-tarief/
Het concept van BTW is achterhaald. Het is niet “toegevoegde waarde” die je moet belasten maar “onomkeerbare ontwaarding”, in de thermodynamische zin.
Het concept van een boek vind ik dan weer overgewaardeerd. Toen een jongere vriend zei dat “De ontdekking van de Hemel” de helft te dik was, dacht ik, hij heeft gewoon gelijk.
Ik heb nogal wat boeken in mijn eigen “vakgebied” gelezen, de technologische zakenwereld, en het overgrote merendeel had op 50 bladzijden evenveel waardevolle inzichten geboden maar een deftig boek hoort nu eenmaal 200 bladzijden dik te zijn. Er zijn uitzonderingen: Thinking fast & slow, Hyperscale & Microcare om er twee te noemen. En onlangs vond ik dat, in onderhavig vakgebied, “Oudheidkunde is een wetenschap” per pagina zeer rijk was aan informatie.
In mijn oorspronkelijke vakgebied, de wiskunde, ben ik enorm onder de indruk van wat Youtube 3Blue1Brown presteert in video’s van een half uur. Het was natuurlijk herhaling in mijn geval, maar zijn totale audiovisuele behandeling van de Fouriertransformatie is vele malen krachtiger dan een boek vermag.
Fictie als Bolaño, Marquez of De Ontdekking van de Hemel, ik zou er nu niet meer aan beginnen. Mijn aandachtsboog is verkort, dat is zeker.
’t Is vloeken in de Kerk, maar boeken zijn wat mij betreft niet alleenzaligmakend, of zelfs het hoogste goed, als het gaat over kennisoverdracht of cultuur.
Dat door de tijd geteerde boek uiterst links, The Moral Collapse of the University, hoe actueel…
Boeken zijn zeker overgewaardeerd.
Daar ben ik het Absoluut Niet mee eens. Boeken zijn wat mij betreft even noodzakelijk als eten en drinken. Waar zou je bijvoorbeeld de gedegen informatie over de negentiende eeuw zoals Auke van der Woud die beschrijft vandaan moeten halen? Dat is maar een voorbeeld en dicht bij huis bovendien. Maar werkelijk: ik zou niet weten wat ik zonder boeken moest. E-reader? Krijg ik koppijn van. En waar moet je je aantekeningen kwijt?
Boeken overgewaardeerd? Onzin!
En dan te bedenken dat ze er ooit niet waren en wellicht ooit niet meer zullen zijn. Geen knisperende papieren bladzijden meer om om te slaan. Geen samenhangend verhaal om nog eens in terug te bladeren en de inhoud te overpeinzen.
Een tip trouwens, op papier, e-reader en als luisterboek: ‘De herinnerde soldaat’ van Anjet Daanje https://www.uitgeverijpassage.nl/product/de-herinnerde-soldaat/
Mogelijk ben ik gewoon een ouderwetse drol, maar boeken kunnen wat mij betreft niet genoeg gewaardeerd worden, en dus ook niet overgewaardeerd.
Ja, dat is allemaal waar. Boeken bieden structuur in de kennis. Tegelijk denk ik dat het culturele debat zich heeft verplaatst: eerst hadden we boeken, toen opiniebladen (zoals het legendarische Vrij Nederland) en tegenwoordig is het online.
Misschien moet de televisie er ook bij, al heb ik niet de indruk dat er in talkshow echt een debat plaatsvindt – het is meer geklets.
Het boek speelt echter, volgens mij, steeds meer een ondergeschikte rol. Echte recensies zijn er ook niet meer; denk aan de aan hufterigheid grenzende kortheid van de 600-woorden-stukjes in De Volkskrant. Of de Nederlandse Boekengids, die alle gebruikelijke recensenten hun zelfde verhaaltje nog eens laat vertellen, maar dan met dubbel zoveel woorden.
En tot slot: het stoort me dat de informatie in goede boeken wordt weggevaagd door slechte informatie – online, maar ook in boeken.
Televisie. In potentie een prachtig medium en wat een gemiste kans.
Ik heb hem de deur uitgegooid. Maar zo’n documentaire als ‘Staal’ van Human heb ik dan weer ademloos gekeken op uitzending gemist. Ze kunnen het wel als ze willen, maar vaak willen ze niet. Wat te denken van een lijsttrekkersdebat waar lijsttrekkers als gladiatoren tegenover elkaar worden gezet met een of ander flutstelling als uitgangspunt – dat is geen debat maar amusement, zoals zoveel overbodig tv-gekwaak. Radio heeft daar iets minder last van, die is nog steeds informatief mits je goed zoekt. Maar ook daar is de amusementswaarde te belangrijk. De kijk- en luistercijfers verschralen het aanbod. Net als, inderdaad, de verkoopcijfers bij boeken. Maar een serieuze uitgever gebruikt een deel van de opbrengst van de top tien voor de minder courante uitgaves.
Ik heb op internet veel prachtige, spitse en verrassende informatie gezien op allerlei gebied. Zo onder een steen leef ik nu ook weer niet.
Maar de basis die in boeken beschreven ligt vond ik er tot nog toe niet. En zonder basis is het systeem wankel.
Het boek speelt steeds meer een ondergeschikte rol – hier draai je het om, ‘men’ laat het dat doen. Niet meer echt recenseren is luiheid van andere media.
Kranten zijn zich juist steeds meer overbodig aan het maken met meer meningen dan analyses en leefstijl geneuzel.
Dat zijn verstandige woorden. Je hebt gelijk.
Overzicht uit januari 2023 van wat BTW inhoudt https://www.dezaak.nl/financien/belastingen/het-btw-tarief-een-historisch-overzicht/
Twee, eigenlijk drie (0%) soorten. Er bestaat Vrijstelling van BTW, dat is niet hetzelfde als het 0% tarief. (Weet u dat ook weer…)
In 2008 verscheen een evaluatie-rapport over de het onderbrengen van culturele producten in het lage BTW-tarief (dat was dus pas aan het begin van deze eeuw doorgevoerd) – ontlezing stopte niet (wel merkbaar meer gebruik van bibliotheek), oplage kranten bleef dalen.