Skaras of Arar? (2)

Scaliger (Museum Martena, Franeker)

Ik schreef gisteren dat Polybios en Livius zo nu en dan woordelijk overeenstemmen en dat in zulke passages de afwijkingen interessant zijn. Mijn voorbeeld was Polybios Wereldgeschiedenis 3.49.6, waar sprake is van een rivier Skaras of misschien Skarôs, terwijl Livius het in Geschiedenis sinds de stichting van de stad 21.31.4 heeft over de Arar.

Op het eerste gezicht heeft die laatste rivier goede papieren. Het is namelijk de naam van de Saône, die bij de samenvloeiing met de Rhône een lang schiereiland vormt. Op die plaats lag de Keltische nederzetting Lugdunum, het huidige Lyon. Het is dus niet zo vreemd dat de eerste die zich over deze kwestie boog, de Italiaanse humanist Niccolò Perotti (1429-1480), de tekst van Polybios gewoon aanpaste: hij vertaalde Skaras met Arar.

Een eeuw later opperde de Zwitserse geleerde Josias Simmler (1530-1576) dat Polybios Araros moest hebben geschreven. Zo’n hypothese, waarbij een geleerde een anders onbegrijpelijke tekst een beetje aanpast om er iets begrijpelijks van te maken, staat bekend als een “emendatie”.

Lees verder “Skaras of Arar? (2)”

Budé

Kijk, daar werd ik nu blij van: ik werd benaderd door een aardige meneer uit Breukelen die van zijn vader een bibliotheek had geërfd vol boeken waar hij zelf niet meteen iets aan had. Had ik belangstelling in ruim veertig delen uit de Budé-reeks?

Reken maar.

De Franse humanist Guillaume Budé (1467-1540) was een van de grootste geleerden van zijn tijd. In de late twaalfde, vroege dertiende eeuw waren de Europese juristen ertoe overgegaan een selectie uit het Romeins Recht opnieuw in te voeren. Tegelijkertijd begonnen ze eerdere, feodale rechtsbepalingen opnieuw te formuleren met het romeinsrechtelijke begrippenapparaat. Ook latere bepalingen kregen die vorm. De koning van Frankrijk kon dus een volkomen nieuwe belasting bedenken maar deed dat in de taal van de keizer van Rome.

Lees verder “Budé”