[Dit is het tweede deel van een artikel over de archeologie van Iran; het eerste is hier.]

Cyrus‘ zoon Kambyses volgde hem in 530 op, veroverde Egypte, en stierf op de terugweg. Een burgeroorlog brak uit, die werd gewonnen door Darius de Grote (522-486), een van de meest getalenteerde heersers uit de oud-oosterse geschiedenis. Hij deed verslag van zijn staatsgreep in een inscriptie langs de weg van Hamadan naar Babylonië, bij Behistun: een belangrijke bron voor de geschiedenis en religies van die tijd. Opvallend is bijvoorbeeld dat Darius maar één god noemt, Ahuramazda, en al zijn tegenstanders aanduidt met woorden die betrekking hebben op liegen. Dat lijkt zó sterk op de woordkeus van de legendarische profeet Zarathustra (ofwel Zoroaster), dat wel is aangenomen dat Darius een aanhanger is geweest van het Zoroastrisme.

Maar zo simpel is het niet. Zo mogen Zoroastrianen de heilige aarde en het gewijde vuur niet verontreinigen met lijken; eeuwenlang werden lijken daarom aan de vogels gevoerd in zogeheten ’torens van stilte’, zoals die in Yazd en Isfahan nog te zien zijn. Darius en zijn opvolgers liggen echter begraven (in Naqsh-e Rustam), wat een sterke aanwijzing is dat hun relatie tot het Zoroastrianisme complexer is geweest dan je uit de Behistuninscriptie zou afleiden.

Darius reorganiseerde het Achaimenidische Rijk. Ten tijde van Cyrus hadden de onderworpen volken hun koning geschenken gegeven, maar voortaan werden reguliere belastingen geheven, waartoe in de westelijke provincies (‘satrapieën‘) muntgeld werd ingevoerd. Er kwam een netwerk van doorgaande wegen waar reizigers die in het bezit waren van speciale vouchers altijd verzekerd waren van onderdak en verse paarden. Een archief met vouchers en talloze andere documenten is opgegraven in de nieuwe hoofdstad van het Achaimenidische Rijk, Persepolis, een schitterend paleizencomplex, met daarbij het grafveld van Naqsh-e Rustam. Een andere stad uit deze periode is Sousa.

[Wordt vervolgd]