Het zoroastrisme

De kosmologie van het zoroastrisme als rotsreliëf. Rechts vertrapt Ahuramazda de duivel Angra Mainyu, links vertrapt Ardašir I zijn tegenstander Artabanos IV .

De Gatha’s, die ik in het vorige stukje introduceerde, vormen slechts een deel van de Avesta, en taalkundigen herkennen de jongere delen. De belangrijkste innovatie van het latere zoroastrisme is dat Zarathuštra’s volgelingen De Leugen personaliseerden. In verschillende teksten, geschreven in een taal die even oud lijkt als die van de Gatha’s, krijgt het kwaad een naam: Angra Mainyu, “de vijandige geest”. Hij geldt als leider van de demonen en in het Scheppingsverhaal plaatst hij tegenover alles wat goed is steeds iets slechts. De Geist der stets verneint staat in jongere teksten ook bekend als Ahriman.

Onuitgewerkt monotheïsme

Dat twee kosmische machten, de scheppende kracht Ahuramazda en de anti-kracht Angra Mainyu, tegenover elkaar staan, leidt tot de vraag of de laatste door de eerste is geschapen. In voor ons iets herkenbaarder jargon: schiep god de duivel? Wilde het goede het kwade? Het lijkt erop dat de vroegste zoroastriërs deze concepten, die zij als eersten ontwikkelden, nog niet volledig hadden doordacht.

Lees verder “Het zoroastrisme”

Voorislamitisch Iran (2): Darius

Het defilé in Persepolis begint: Darius op de troon, een hoveling kondigt het begin aan (Nationaal Museum Teheran)

[Dit is het tweede deel van een artikel over de archeologie van Iran; het eerste is hier.]

Cyrus‘ zoon Kambyses volgde hem in 530 op, veroverde Egypte, en stierf op de terugweg. Een burgeroorlog brak uit, die werd gewonnen door Darius de Grote (522-486), een van de meest getalenteerde heersers uit de oud-oosterse geschiedenis. Hij deed verslag van zijn staatsgreep in een inscriptie langs de weg van Hamadan naar Babylonië, bij Behistun: een belangrijke bron voor de geschiedenis en religies van die tijd. Opvallend is bijvoorbeeld dat Darius maar één god noemt, Ahuramazda, en al zijn tegenstanders aanduidt met woorden die betrekking hebben op liegen. Dat lijkt zó sterk op de woordkeus van de legendarische profeet Zarathuštra (ofwel Zoroaster), dat wel is aangenomen dat Darius een aanhanger is geweest van het zoroastrisme.

Lees verder “Voorislamitisch Iran (2): Darius”