Een oud-collega houdt zich professioneel bezig met millennia oude, Babylonische kleitabletten met spijkerschriftteksten. Ik ben daar wat jaloers op, want het is interessant materiaal, er is nog veel te ontdekken en het is een voorrecht dat te mogen doen. Zo ziet mijn oud-collega het ook, en aangezien geen privilege komt zonder verplichtingen, vindt hij dat hij eventuele vragen van leken terstond moet beantwoorden.

Nu lopen er nogal wat mensen rond met – om zo te zeggen – opmerkelijke ideeën over de oude wereld. Mensen als Dick Swaab, die denken dat Mozes (toch echt een legendarisch persoon) wérkelijk een berg is beklommen en dat zijn visioenen hallucinaties zijn geweest die samenhingen met zuurstofgebrek; mensen als Fik Meijer, die denken dat Archimedes met spiegels schepen in brand kon steken; politiek en religieus activisten die menen dat gebeurtenissen van twee, drie millennia geleden voor ons relevant zouden kunnen zijn. Met hen communiceren is soms knap lastig.

Vooral als er nationalistische sentimenten in het spel zijn, zie je van een afstand hoe een discussie zal verlopen. Oudheidkundigen kunnen er de lol ervan inzien en maken er een sport van te voorspellen wanneer de eerste belediging zal vallen. Zoals schakers aankondigen dat ze “mat in drie zetten” zullen geven, zo voorspellen oudhistorici weleens dat iets gaat uitlopen op een “godwin in vier”. Ze kunnen om de beledigingen lachen, want (a) je went eraan, (b) je weet dat je een nationalist hebt geconfronteerd met de irrationaliteit van zijn vooroordeel en dat je dus iets zinvols doet, en (c) zo’n 95% van de vragen is alleszins normaal en daarom een feest om te beantwoorden.

Terug naar mijn oud-collega. Een paar dagen geleden kreeg hij een mailtje van iemand die meende dat een bepaalde spijkerschrifttekst in het oud-Koerdisch kon zijn geschreven. Een paar eigennamen die hij in een vertaling had gezien, leken namelijk op moderne Koerdische woorden. Mijn oud-collega antwoordde beleefd dat de hele tekst in het oud-Babylonisch was en dat er geen probleem was dat met de voorgestelde hypothese kon worden opgelost.

Een goede daad blijft echter nooit onbestraft. Binnen een paar uur was mijn oud-collega verweten dat hij niet openstond voor nieuwe ideeën. Deze antwoordde dat we het Babylonisch uitstekend begrijpen en dat als er onbekende leenwoorden in de tekst zouden hebben gestaan, geleerden dit wel hadden gezien. In zijn derde mailtje maakte de vragensteller mijn vriend uit voor nazi. Godwin in drie. Sneller dan ik ooit eerder heb gezien.

Nóg sneller zou in principe mogelijk moeten zijn: iemand schrijft een geleerde, die zijn hulpvaardige antwoord meteen beantwoordt krijgt met een scheldpartij. Ik zie ernaar uit het nog eens mee te maken. Zo’n godwin in twee, dat is toch een beetje de heilige graal van de wetenschapsvoorlichting.