Een vriendin was zo aardig in Venetië een foto voor me te maken van een beeld dat ik zelf nooit heb gezien, omdat het lange tijd “in restauro” is geweest. De vier mannetjes hiernaast staan op een hoek van de San Marco. Ze zijn gemaakt van Egyptisch porfier en komen, net als de beroemde paarden van de San Marco, uit Constantinopel, het huidige Istanbul. Ze zijn in Venetië gekomen doordat de Venetianen zich, zoals ik al eens eerder vertelde, buitengewoon onderscheidden toen Constantinopel  in 1204 werd geplunderd.

De beeldjes stellen de zogeheten tetrarchen voor, een woord dat je zou kunnen vertalen als “viervorsten”. In de derde eeuw na Chr. was het Romeinse Rijk nogal in de problemen geraakt door oprukkende barbaren, rebellerende legers, inflatie en een zó snelle opvolging van machthebbers dat de bestuurlijke continuïteit in gevaar was gekomen. Keizer Diocletianus, die in 284 aan de macht kwam, wist de oplossing: voortaan zou het Imperium vier heersers hebben.

Het rijk werd dus verdeeld in een oostelijke helft, waar hij zelf keizer was, en een westelijke helft, waar generaal Maximianus de macht zou krijgen. Beide keizers wezen een competente kroonprins aan, die ze zouden inwerken om ooit zelf de opperheerschappij te bekleden. Hun namen waren Constantius (in het westen) en Galerius (in het oosten). Op deze manier zouden er altijd bekwame bestuurders zijn. In 305 traden de twee keizers af en werden hun kroonprinsen zelf keizer.

Het was een prachtig idee, maar het bleek niet te werken. Al in 306 overleed de westelijke keizer Constantius. Zijn kroonprins Severus zou hem nu hebben moeten opvolgen, maar Maximianus vond dat hij betere papieren had, terwijl ook de zoon van Constantius meende dat hij beter was gekwalificeerd. Dit was de Constantijn die later het christendom zou begunstigen. Na een lange reeks burgeroorlogen verwierf hij de alleenheerschappij.

De beeldengroep in Venetië verbeeldt de droom van Diocletianus: vier heersers die gebroederlijk de macht delen. Het zijn geen portretten maar abstracte afbeeldingen van machthebbers. De enige verschillen zijn dat de keizers baarden hebben en de kroonprinsen niet. Ik houd wel van deze ietwat gedrongen, stoere mannetjes. Dus, beste Annouschka: dank je wel. Tof dat je in Venetië even de moeite hebt genomen deze foto voor me te maken.