Toen ik werd benaderd om het themaboekje te schrijven voor de Week van de Klassieken, gewijd aan migratie in de Oudheid, wist ik meteen dat ik Wahibre-em-achet zou noemen. De inleiding opent dus met de sarcofaag van deze Griekse Egyptenaar, die de wacht houdt bij de ingang van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Zoals de trouwe lezers van deze blog weten, is hij uiteindelijk uitgegroeid tot de titelheld van Wahibre-em-achet en andere Grieken. Er was echter één probleem: de sarcofaag was uitgeleend aan een Amerikaans museum. En het is toch een beetje vreemd als je schrijft “u ziet hem bij de ingang van het museum” als hij daar feitelijk niet staat.

Gelukkig werd de afgelopen maanden duidelijk dat het museumstuk tijdig zou terugkeren. U vindt de museale beschrijving hier en hieronder krijgt u het officiële persbericht. Leuk weetje: dat had eigenlijk gisteren de deur uit gemoeten, maar het museum was bang dat het zou worden opgevat als 1-april-grap.

Egyptische sarcofaag terug van weggeweest

De 3000 kilo zware en 2400 jaar oude Egyptische sarcofaag van Wahibre-em-achet is vandaag met takels en katrollen opnieuw geplaatst in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Daar is de stenen kist al sinds 1829 een van de blikvangers van de Egyptische collectie. Vorig jaar was de sarcofaag tijdelijk uitgeleend aan het J. Paul Getty Museum in Los Angeles.

Griek in Egypte

De naam van Wahibre-em-achet (Wahibre is in de horizon) staat in hiërogliefen op de sarcofaag, evenals zijn functie ‘koninklijke zegeldrager’ en de namen van zijn ouders: Alexikles en Zenodote. Dat zijn geen Egyptische namen, maar Griekse. Wahibre-em-achet blijkt dan ook geen Egyptenaar, maar een migrant van Griekse komaf. Kennelijk was hij goed geïntegreerd in de oud-Egyptische samenleving. Het feit dat hij van Griekse komaf was, vormde in elk geval geen belemmering om hoog de maatschappelijke ladder te beklimmen, tot een functie aan het hof.

In 1829 kocht het Rijksmuseum van Oudheden deze basalten grafkist van verzamelaar en verzamelaar Giovanni d’Anastasi. De exacte vindplaats in Egypte was destijds niet bekend, maar inmiddels blijkt uit onderzoek dat de sarcofaag waarschijnlijk in 1820 is gevonden in Sakkara. Dat was drieduizend jaar geleden een begraafplaats voor hoge ambtenaren.

Week van de Klassieken

Tijdens de Week van de Klassieken (4-14 april 2019) staat Wahibre-em-achet in de schijnwerpers. Hij is namelijk een van de hoofdpersonen in het themaboekje Wahibre-em-achet en andere Grieken (64 pgs, €2,99) dat historicus Jona Lendering schreef over migratie in de klassieke wereld. Het boekje behandelt de duizenden landverhuizers in de oudheid, aan de hand van zowel antieke verhalen over migratie en archeologisch onderzoek als sociale wetenschappen en de meest recente DNA-vondsten.