De terugkeer van Wahibre-em-achet

Het plaatsen van de sarcofaag van Wahibre-em-achet in het Rijksmuseum van Oudheden (©RMO)

Toen ik werd benaderd om het themaboekje te schrijven voor de Week van de Klassieken, gewijd aan migratie in de Oudheid, wist ik meteen dat ik Wahibre-em-achet zou noemen. De inleiding opent dus met de sarcofaag van deze Griekse Egyptenaar, die de wacht houdt bij de ingang van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Zoals de trouwe lezers van deze blog weten, is hij uiteindelijk uitgegroeid tot de titelheld van Wahibre-em-achet en andere Grieken. Er was echter één probleem: de sarcofaag was uitgeleend aan een Amerikaans museum. En het is toch een beetje vreemd als je schrijft “u ziet hem bij de ingang van het museum” als hij daar feitelijk niet staat.

Gelukkig werd de afgelopen maanden duidelijk dat het museumstuk tijdig zou terugkeren. U vindt de museale beschrijving hier en hieronder krijgt u het officiële persbericht. Leuk weetje: dat had eigenlijk gisteren de deur uit gemoeten, maar het museum was bang dat het zou worden opgevat als 1-april-grap.

Lees verder “De terugkeer van Wahibre-em-achet”

Wahibre-em-achet en andere Grieken

De sarcofaag van Wahibre-em-achet hierboven, waarover ik al eens heb geschreven, heeft de vorm van een mummie. Op de deksel staan de godinnen Isis en Nefthys, de overledene was gemummificeerd en op zijn laatste reis kreeg hij gezelschap van shabti’s, kleine beeldjes van bedienden. De naam van de overledene, een officier in het Egyptische leger, betekent “horizon van Wahibre” en verwijst naar farao Wahibre Psamtek, zodat we de overledene kunnen dateren tijdens of kort na diens regering (664-610 v.Chr.).

Wahibre-em-achet moet de vorst persoonlijk hebben gekend: zijn graf is rijk genoeg om te concluderen dat hij een heel hoge rang heeft bekleed in het leger. Dit was een man uit de top-elite van Egypte en als de inscriptie op de sarcofaag niet de namen van zijn ouders zou hebben vermeld, Alexikles en Zenodota, zou niets ons hebben doen vermoeden dat Wahibre-em-achet afkomstig was uit een Griekse familie.

Lees verder “Wahibre-em-achet en andere Grieken”

Taparet

Sarcofaag van Taparet (Medelhavsmuseet, Stockholm)

Sarcofagen als de bovenstaande zijn niet zeldzaam. Elk museum met een egyptologische collectie heeft er wel ergens een staan. Deze staat in Stockholm en in ons Rijksmuseum van Oudheden staat de grafkist van Wahibre-em-achet.

Deze sarcofagen dateren uit wat egyptologen de “late tijd” noemen en die naam spreekt boekdelen. In de negentiende eeuw, toen in Europa het nationalisme en imperialisme hoogtij vierden, waren de egyptologen vooral geboeid door de tijd waarin een puur-Egyptische cultuur had bestaan en het land een imperium had bezeten in Voor-Azië. Toen die Aziatische gebiedsdelen verloren waren gegaan en de Egyptische heersers kwamen uit Libië, Nubië, Assyrië en Perzië, was voor de toenmalige egyptologen de sjeu eraf: dit was een tijd van verval of op zijn best een nabloei. In het museum in Cairo is deze periode nog altijd buitengewoon stiefmoederlijk bedeeld en ik ben niet optimistisch over het nieuwe museum.

Lees verder “Taparet”

Immigratie en assimilatie

Wahibre-em-achet (Rijksmuseum van Oudheden, Leiden)

In 671 v.Chr. versloeg de Assyrische koning Esarhaddon de Nubische farao’s die op dat moment heersten over Egypte. De Assyriër voegde het oude land van de Nijl toe aan zijn rijk, maar het bleek lastig te beheersen. Er waren inheemse opstanden en hoewel Esarhaddons opvolger Aššurbanipal (r.668-631) de orde probeerde te herstellen door Thebe, bij wijze van afschrikwekkend voorbeeld, te verwoesten, zag hij zich uiteindelijk gedwongen Egypte op te geven.

Een van de door de Assyriërs aangestelde Egyptische bestuurders, Psamtek, nam daarop Griekse en Karische huurlingen in dienst, herenigde Egypte en stichtte een nieuwe, zesentwintigste dynastie, die wordt genoemd naar haar hoofdstad Sais: “de Saïeten”. Van nu af aan woonden er Grieken in de Egyptische delta-stad Naukratis, niet zo heel ver van Sais, in een nederzetting waarin ze enig zelfbestuur hadden.

Lees verder “Immigratie en assimilatie”