Desinformatie is lastig te stoppen, zeker als ze zich vermomt als wetenschap. En ze is helemaal lastig te stoppen als er een element van erotiek is. Dus ik schrijf maar even: nee, de zaal waar Salome danste voor Herodes Antipas is niet ontdekt. Ook al beweert Ha’aretz dat wel in een stuk over het heuvelfort-paleisje Machaerus, dat even ten oosten van de Dode Zee ligt.

Waarom is dit de plaats niet waar Salome danste en, toen haar stiefvader haar een beloning beloofde, vroeg om het hoofd van Johannes de Doper? Primo, we hebben nul bewijs dat Salome in Machaerus is geweest. We hebben één bron over die dans en het verzoek om de onthoofding, namelijk het evangelie van Marcus (6:17-28), en we hebben een andere bron waarin staat dat Antipas een opstand vreesde en hem in Machaerus liet terechtstellen, Josephus. Het enige wat ze gemeenschappelijk hebben is dat Antipas opdracht gaf Johannes de Doper te executeren. We lezen daarbij tegenstrijdige motivaties.

Het is methodisch fout om informatie uit twee conflicterende bronnen te harmoniseren. Het eindresultaat is immers nóg onwaarschijnlijker. Als de bewering “Salome danste werkelijk voor koning Antipas en vroeg om het hoofd van Johannes de Doper” een bepaalde waarschijnlijkheid heeft, dan is de gecombineerde bewering “Salome danste werkelijk en vroeg het hoofd” EN “Johannes zat werkelijk vast in Machaerus” EN “ze danste in Machaerus” dus onwaarschijnlijker.

Natuurlijk, we mogen speculeren. Maar dat voert ons eerder weg van Machaerus. Het is namelijk weinig aannemelijk dat de feestgangers die in het Marcusevangelie zijn verondersteld, de reis naar het afgelegen heuvelfort-paleisje hebben gemaakt. Als Antipas een feest aanrichtte, dan zal het in een van zijn residenties zijn geweest, Sepforis of Tiberias.

Ik wijs er verder op: er is niets ontdekt. Machaerus is allang bekend. Een bekende toeristische attractie, op één dag te bezoeken vanuit Amman, goed te combineren met de berg Nebo en het mozaïek in Madaba. De oudheidkundigen hebben niets ontdekt. Wat ze wél hebben gedaan, is een goede reconstructie maken van het kleine paleis.

En daarna hypeten ze het op.

Ze promoveerden een huis in de benedenstad tot gevangeniscel en ze promoveerden Herodes Antipas tot koning, een titel die hij nou net niet had. (Toen hij die ambieerde, leidde dat tot zijn ondergang.) In lijn met de Victoriaanse traditie om het meisje Salome te presenteren als zwoele verleidster, plaatste Ha’aretz er zo’n rechtenvrije negentiende-eeuwse gravure bij die ons vak zo’n welverdiende reputatie heeft gegeven goedkoop te zijn.

Seks en overdrijving, lijken de archeologen en de journalisten te denken, verkopen beter dan wetenschap. De minachting voor het publiek, de minachting.

En ja, ook al is dit in Jordanië, dit soort gezwam is wél ons probleem. Dus ik blog er maar weer eens over, al zal het u, trouwe lezers, langzamerhand even ver de neus uitkomen als het mij de neus uitkomt. Morgen iets anders, dat beloof ik.

[Een overzicht van deze reeks over het Nieuwe Testament is hier.]