Nog even een stukje n.a.v. het oudhistorisch handboek dat ik momenteel aan het lezen ben, Een kennismaking met de oude wereld van De Blois en Van der Spek. Als het gaat om het vroegste Egypte is daar nog een leuke aanvulling op te maken. Het noemt de eenwording van het land, waarbij Beneden-Egypte (de delta dus) en Boven-Egypte (het dal van de Nijl) samen kwamen. Dat is ergens rond 3000 v.Chr. gebeurd en wordt geassocieerd met een vorst die Narmer heette. Hij geldt als de grondlegger van de Eerste Dynastie. De eenwording wordt in de Egyptische kunst verbeeld met de sema tawy, waarop is te zien hoe twee Nijlgoden een knoop leggen in een bundel papyrus en riet.
Een andere weergave is de kroon. De koning van Boven-Egypte droeg de witte hedjet-kroon, die enigszins leek op een kegel; de heerser van Beneden-Egypte droeg de rode deshret-kroon, waarvan ik niet meteen kan zeggen waarop die leek. Na de eenwording plaatste koning Den, de zesde farao van de Eerste Dynastie, deze twee kronen in elkaar en zo ontstond de pschent-kroon. Dat is hoe het staat in Een kennismaking met de oude wereld en verkeerd is het niet.
Maar we weten wel wat meer. Vóór Narmer waren er in de Naqada-tijd ook al heersers. Hun graven zijn in het zuiden gevonden in bijvoorbeeld Hierakonpolis, Naqada en Abydos. Uit vroege hiërogliefen kunnen we die heersers ook identificeren. Zo is op het grafveld van Abydos het graf gevonden van een koning die zich liet aanduiden met het teken voor schorpioen. Koning Schorpioen lijkt Naqada te hebben veroverd. Zijn opvolgers lijken Iry en Ka te hebben geheten. Voorwerpen met hun namen zijn tot aan de Delta gevonden, wat suggereert dat ze over een groot gebied heersten. Dan volgt weer een koning Schorpioen II.
Voor het goede begrip: dit is maar één mogelijke reconstructie. Het bewijsmateriaal is ambigu. Misschien was er maar een enkele koning Schorpioen, misschien verwijzen de drie namen zelfs naar maar één vorst, misschien is Schorpioen II dezelfde als Narmer. In elk geval: voor de Eerste Dynastie van Narmer was de eenwording al aardig op stoom gekomen en egyptologen hebben het inmiddels over de Nulde Dynastie.
Het aardige is nu dat duidelijk wordt die witte en rode kroon van Boven- en Beneden-Egypte oorspronkelijk een andere betekenis hadden. De witte hedjet-kroon was die van de vorst van Hierakonpolis, terwijl de rode deshret-kroon toebehoorde aan de heerser van Naqada. Het lijkt erop dat deze twee vroege vorstendommen ooit zijn gefuseerd en dat toen de gecombineerde kroon is ontstaan. Omdat deze de eenheid belichaamde, kon ze in gebruik blijven toen Narmer heel Egypte verenigde.
Dit soort betrekkelijk triviale details hoeven natuurlijk niet in een handboek, maar het is wel aardig. Dit symbool van de Egyptische eenheid is dus ouder dan die eenheid zelf.
[Een overzicht van deze reeks is hier.]
Aha, dus daar komt de ‘Scorpion King’ van die films vandaan. Nooit geweten!
Mag ik nog een verlate reactie geven op een vorige post? Wegens inlogproblemen was dat eerder niet gelukt. Het gaat om ‘Beproeving in de woestijn 1’.
Het betreft het intrigerende getal veertig. Waar komt deze symboliek vandaan?
Mogelijk is deze gebaseerd op het gegeven dat het zaad van de cederboom er veertig jaar over doet om voldoende kiemkracht (!) te ontwikkelen. Dit lijkt mij de juiste verklaring te geven. De cederboom is overigens de meest genoemde boom in de bijbel en werd vanuit de Levant op relatief grote schaal naar Egypte geëxporteerd.
Een andere stervende en weer opstaande godheid daarmee verbonden is Osiris, wiens doodskist onder aan de voet van een cederboom werd neergezet. Verder wordt de boom ook genoemd in het Gilgamesh epos.
Er zijn afbeeldingen van deze kronen, maar is er ooit een dergelijjke kroon bij een opgraving gevonden?