Bovenstaande inscriptie is niet te zien op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) in het Rijksmuseum van Oudheden. Ze komt uit het Römisch-Germanisches Museum. U kunt zich echter de moeite te besparen naar Keulen te reizen, want dat museum is nog dichter dan dat in Leiden. Het wordt namelijk verbouwd.

De tekst van inscriptie EDCS-01200105:

D(is) M(anibus) C(aius) Iul(ius) Maternus
vet(eranus) ex leg(ione) I M(inervia) viv(u)s sibi
et Mari(a)e Marcellinae
coiiugi dulcissim(a)e
castissim(a)e obitae f(ecit)

Dat wil zoiets zeggen als dat Gaius Julius Maternus, veteraan van het Eerste Legioen Minervia, tijdens zijn leven deze grafsteen heeft gemaakt voor Maria Marcellina, zijn overleden, liefste en onbaatzuchtigste echtgenote. De vierde regel bevat een leuke spelling: het woord coniugi is gespeld als coiiugi, wat suggereert dat men in het Rijnland de /n/ tussen twee klinkers uitsprak als /j/.

I Minervia dankte zijn ontstaan aan Domitianus. Het zal zijn gevormd in het kader van de oorlog tegen de Chatten, een in het Taunusgebergte en langs de Main wonende stam. De eenheid was gestationeerd in Bonn. Misschien was het bij deze gelegenheid dat Domitianus doorreisde naar Nijmegen. De verspreiding van kleingeld in die stad suggereert een enorme influx van kapitaal.

Als ik de Leidse tentoonstelling zou hebben georganiseerd, zou ik meer aandacht hebben besteed aan Domitianus als militair. Hij presenteerde zichzelf immers nadrukkelijk als soldaat. Een kolossaal ruiterstandbeeld – groter dan die joekel die Da Vinci ooit wilde bouwen – op het Forum Romanum herdacht zijn overwinning op de Chatten. Hij reisde tweemaal naar de Beneden-Donau om te strijden tegen de Daciërs. Het is mogelijk dat hij persoonlijk leiding gaf aan de legioenen tijdens de Eerst Slag bij Thapae.

Vandaar: je zou meer aandacht hebben verwacht voor het militaire aspect. Een overzicht van de keizerlijke reizen zou simpel te maken zijn geweest. Een landkaart zou bovendien over het voetlicht hebben gebracht dat Domitianus opvallend bereisd was.