Als ik schrijf dat het 7 januari was, dat Quintus Fufius Calenus en Publius Vatinius hun naam zouden geven aan het jaar, ook al waren ze nog geen consuls van Rome, en als ik een en ander omreken naar 21 november v.Chr. op onze kalender, dan weet u dat weer eens bent beland in een stukje uit de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag 2069 jaar geleden?”

Antwoord: zwemmen.

De bezetting van Faros, waarover ik eergisteren schreef, was nog niet voldoende om de verbinding van het paleis van Alexandrië naar de zee te garanderen. Aan de stadskant van de Heptastadion-dam was een brug. Als de Egyptenaren die openden, konden ze met schepen vanuit het westelijke bassin van de haven de hoofdhaven in varen en de Romeinse schepen aanvallen.

Op 7 januari, onze 21 november, viel Caesar aan. Met scheepsgeschut liet hij de Egyptische bewakers van de brug verjagen en nu zette hij drie cohorten, ongeveer 1200 man, op de dam neer. Die forceerden de overgang en bouwden een versterking aan de zijde van de stad. Generaal Ganymedes begreep dat de Egyptenaren, als ze een kans wilden behouden om Caesar in het paleis te blokkeren, de brug moesten heroveren. Een aanval op de dam was het eenvoudigst, want zo konden ze die drie cohorten afsnijden. Toen de roeiers van de Romeinse schepen dat zagen, landden ze zelf op de dam om die bezet te houden.

Toen enkele Alexandrijnen het waagden aan land te gaan, begonnen de Romeinen even chaotisch naar de schepen terug te vluchten. Aangemoedigd door hun vlucht kwam en meer Alexandrijnen van de schepen en gingen achter onze mannen aan, die nog heviger in paniek raakten. Tegelijkertijd grepen degenen die aan boord van de oorlogsschepen waren gebleven haastig ladders en duwden de schepen van het land, om te voorkomen dat de vijanden die te pakken kregen.

Door dit alles raakten de soldaten van onze drie cohorten die op de brug en aan het begin van de dam stelling hadden genomen volledig in verwarring. Achter zich hoorden ze geschreeuw, ze zagen hun medesoldaten vluchten en kregen aan de voorkant een regen van wapens te verduren. Bevreesd dat ze van achteren omsingeld zouden worden en door het vertrek van hun schepen helemaal van de terugweg zouden worden afgesneden, verlieten ze de versterking op de brug waaraan ze bezig waren en renden hals over kop naar de schepen terug. (Alexandrijnse Oorlog 21)

Impasse

Ook Ploutarchos schrijft over dit gevecht:

Toen de Egyptenaren van alle kanten op hem af voeren, wierp Caesar zich in zee en slaagde er met de grootste moeite in zwemmend te ontkomen. Men zegt ook dat hij daarbij een groot aantal papieren in zijn hand hield en die niet losliet, hoewel hij beschoten werd en vaak onder water moest duiken, maar ze boven het zeewater uit stak en met de andere hand zwom (zijn  bootje was al meteen gezonken). (Caesar 49.7; vert. Hetty van Rooijen)

Hoewel de Egyptenaren de brug en dus een doorvaart naar de haven hadden behouden, was Caesars positie in de drie gevechtsdagen versterkt. Hij was echter nog lang niet gered. De Alexandrijnse Oorlog was in een impasse geraakt: Ganymedes was niet sterk genoeg om te verhinderen dat Caesar contact hield met de buitenwereld, Caesar was niet sterk genoeg om geen aanvallen meer te hoeven vrezen.

Caesars duik in het water van de Alexandrijnse haven werd ondertussen fameus. Cassius Dio noteert dat de Egyptenaren Caesars kleren bemachtigden en aan de trofee hingen die ze oprichtten om de Romeinse aftocht van de Heptastadion te gedenken. Sarcastisch voegt Dio toe: “Alsof ze hem zélf gevangen hadden genomen.” Wat er stond op de papieren die Caesar zwemmend vasthield, is ondertussen een van de grote mysteriën der oude geschiedenis.

[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is hier.]