Het nieuws dat koning Filippos van Macedonië het Perzische Rijk wilde binnenvallen was ook Pixodaros ter ore gekomen, de satraap van Karië. Het leek hem verstandig zich in te dekken voor het geval de Macedoniërs succes zouden hebben. Daarom liet hij Filippos weten dat hij een huwbare dochter had. De Macedoniër antwoordde dat zij mocht trouwen met Arridaios, zijn tweede zoon, die zwakbegaafd lijkt te zijn geweest. Filippos moet in de handen hebben gewreven van plezier, want de Karische hoofdstad was de vrijwel onneembare marinebasis Halikarnassos. Aan de vooravond van de oorlog kreeg hij het bolwerk op een presenteerblaadje aangeboden.

De Pixodaros-affaire

Helaas kwam er iets tussen, zoals Ploutarchos vertelt:

Alexander kreeg lasterpraatjes te horen van zijn vrienden en moeder: Filippos zou Arridaios door een schitterend huwelijk en groot aanzien willen legitimeren om hem koning te maken. Hevig verontrust stuurde Alexander de tragedieacteur Thessalos naar Karië om tegen Pixodoros te zeggen dat hij die bastaard, die bovendien niet goed bij zijn verstand was, moest laten schieten en Alexander tot zijn schoonzoon moest maken. Dat beviel Pixodoros heel wat beter dan zijn eerste verzoek. Maar toen Filippos ervan hoorde, ging hij met een van Alexanders vrienden en kameraden, Filotas, de zoon van Parmenion, naar zijn kamer. Filippos gaf Alexander een stevige uitbrander en maakte hem bitter uit voor een ontaarde zoon, zijn hoge positie onwaardig, als hij zo graag de schoonzoon wilde worden van een Kariër die slaaf was van een barbarenkoning. (Alexander 10; vert. Hetty van Rooijen)

Alexander had inderdaad wat uit te leggen nu hij elke mogelijkheid Karië uit het Perzische Rijk los te weken om zeep had geholpen. Filippos beperkte zich tot harde woorden en verweet zijn zoon te hebben geluisterd naar de adviezen van verkeerde vrienden, die daarom opdracht kregen hun meningen voortaan in het buitenland te ventileren. Toen Alexander later koning was geworden, keerden ze terug naar het Macedonische hof, waar hun schitterende carrières wachtten.

Dronkenschap

Ernstiger was het conflict dat op deze affaire volgde. Het woord is opnieuw aan Ploutarchos:

De meest openlijke ruzie werd veroorzaakt door Attalos bij het huwelijksfeest van Kleopatra, die door Filippos als jong meisje werd gehuwd, nadat hij ondanks zijn hoge leeftijd verliefd op haar was geworden. Attalos, die haar oom was, riep in zijn dronkenschap de Macedoniërs op de goden te bidden om een wettige opvolger voor het koningschap uit de verbintenis van Filippos en Kleopatra. Alexander werd daar woedend over en wierp een beker naar zijn hoofd met de woorden: “En ik dan, ellendeling? Zie je mij voor een bastaard aan?”

Filippos sprong op en trok zijn zwaard, maar gelukkig voor beiden verloor hij van woede en dronkenschap zijn evenwicht en viel. En Alexander riep brutaal: “Kijk eens, heren, die man daar treft voorbereidingen om van Europa naar Azië over te steken, maar is al omgevallen bij het oversteken van de ene bank naar de andere!” (Alexander 8; vert. Hetty van Rooijen)

Tijdgenoten vonden al dat aan het Macedonische hof stevig werd gedronken. Maar het bruiloftsincident was meer dan een dronkenmansruzie. Attalos was niet de eerste de beste. Hij was ongeveer even oud als generaal Parmenion, met wiens dochter hij was getrouwd, en was door deze verbintenis al een invloedrijk man vóór zijn nichtje met Filippos trouwde. Hij kon Alexanders positie werkelijk ondermijnen. Zijn suggestie dat de kroonprins een bastaard was duidt erop dat hij dit werkelijk overwoog (althans in kennelijke staat).

De belediging trof bovendien niet alleen Alexander maar ook zijn moeder, koningin Olympias. Verontwaardigd verliet ze Macedonië en keerde terug naar Epirus, waar haar broer regeerde. De familieruzie escaleerde tot een internationale crisis toen ook Alexander het paleis verliet van de man die zijn zwaard tegen hem had getrokken. Eerst verbleef de kroonprins bij zijn moeder in Epirus, maar in de winter van 337/336 reisde hij naar Illyrië, waar enkele stammen bereid bleken hem gewapend te steunen als hij zijn vader wilde verdrijven. Hij zou niet de eerste Macedonische vorst zijn geweest die door hoogverraad aan de macht kwam.

Gelukkig zag Filippos in dat het zo niet kon voortduren. In het voorjaar liet hij zijn zoon weten dat hij zich wilde verzoenen. Weliswaar was de koning niet in de positie dat hij Attalos kon straffen, maar hij had hem van het hof verwijderd en hem met Parmenion en een leger van tienduizend man naar het oosten gestuurd om het Perzische Rijk binnen te vallen.

De terugkeer van Alexander

Alexander keerde terug naar Pella. Hij was alleen: zijn moeder en zijn vrienden verbleven niet langer aan het hof. Filippos lijkt in de tussentijd te hebben bedacht dat alle problemen met zijn impulsieve zoon de schuld waren van Olympias en besloot haar verder te isoleren door de verslechterde banden met het koninklijk huis van Epirus weer aan te halen. Dus bood hij de Epirotische koning de hand van zijn dochter Kleopatra (niet te verwarren met Filippos’ nieuwe bruid).

Olympias was ziedend, want het meisje was haar eigen dochter – en de zuster van kroonprins Alexander. Geheel alleen bleef de verstoten koningin achter in Epirus toen haar broer in oktober afreisde naar Macedonië om de hand van zijn nichtje te ontvangen.

Filippos wilde zich onmiddellijk na de bruiloft bij het expeditieleger voegen en Alexander zou als regent achterblijven in Macedonië. De koning had alle reden tevreden te zijn over de wijze waarop hij de crisis had bezworen. Het was nu zaak de bruiloft en het feest ter gelegenheid van zijn vertrek groots te vieren, zoveel mogelijk vertegenwoordigers uit de Griekse steden uit te nodigen en hun te tonen dat noch de relatie tussen Macedonië en Epirus, noch die tussen koning en kroonprins averij had opgelopen.

Het feest vond daarom plaats in het theater van de oude hoofdstad van Macedonië, Aigai. Filippos liet in Delfi vragen wat Apollo vond van zijn Perzische campagne, en de godheid antwoordde dat het offerdier klaarstond om te worden geslacht. In Aigai zou blijken dat het orakel weer eens dubbelzinnig was.

Morgen meer. En alles dat ik ooit over Alexander heb geschreven, staat op deze pagina bij elkaar.