Theseus voor de rechter

Hippolytos en Faidra: mozaïek uit Pafos.

In de Griekse en Romeinse tijd trouwden meisjes zo rond hun vijftiende. Vaak waren hun echtgenoten aanzienlijk ouder, misschien wel tien jaar. Indien het voor de man om een tweede huwelijk ging, kon het dus gebeuren dat de zoon des huizes even oud was als zijn stiefmoeder. Je kunt je een voorstelling maken van de aantrekkingskracht die zo’n jonge man en jonge vrouw op elkaar kunnen hebben uitgeoefend. Ze vormt de achtergrond van een tragedie van de Atheense toneeldichter Euripides uit 428 v.Chr., de Hippolytos.

De plot is ongeveer dat Hippolytos, de zoon van Theseus, een geweldige jager is die uitsluitend offert aan Artemis en zo de jaloezie opwekt van Afrodite. Die zorgt ervoor dat Theseus’ tweede echtgenote, Faidra, verliefd wordt op haar stiefzoon. Omdat ze een vrouw van eer is, besluit ze het geheim te houden, maar het lekt uit en Hippolytos reageert kwaad, waarop Faidra zelfmoord pleegt – maar niet na op een schrijfplankje te hebben geschreven dat Hippolytos haar heeft willen aanranden. Als Theseus dit leest, vervloekt hij zijn zoon, die inderdaad om het leven komt.

Lees verder “Theseus voor de rechter”

Kort Cypriotisch (5): Hippolytos

Hippolytos en Faidra: mozaïek uit Pafos

Het bovenstaande mozaïek kunt u zien in het Huis van Dionysos in Nieuw Pafos, de stad waar de Ptolemaïsche stadhouder van Cyprus resideerde en waar later ook de Romeinse gouverneur zou verblijven. Uit die tijd – de tweede eeuw na Chr. om precies te zijn – stamt het mozaïek en het afgebeelde verhaal is dat van Hippolytos, de zoon uit het eerste huwelijk van Theseus.

De woorden “eerste huwelijk” klinken ons niet omineus in de oren, maar dat was in de Oudheid anders. Theseus was hertrouwd met Faidra en aangezien de huwelijksleeftijd voor vrouwen rond de vijftien lag, betekende dit dat de vrouw des huizes ongeveer even oud kon zijn als de oudste zoon. Iedereen in de Oudheid wist dat “tweede huwelijk” betekende dat – om het modern te formuleren – de hormonen door de huishouding zouden gieren. En inderdaad: Faidra werd verliefd op Hippolytos.

Lees verder “Kort Cypriotisch (5): Hippolytos”

Liefde en dood

Hippolytos en Faidra (RGZM)
Hippolytos en Faidra (Römisch-Germanisches Zentralmuseum, Mainz)

Ik heb in Terni ooit bij het graf van de heilige Valentijn gestaan, maar foto’s heb ik er niet van, dus ik zal op een andere manier aandacht besteden aan de feestdag van de patroon van de liefde, namelijk met het ivoorsnijwerk hierboven. Het stelt Hippolytos en Faidra voor, dateert uit de vijfde eeuw na Chr., is te zien in het Römisch-Germanisches Zentralmuseum in Mainz en is een goede kopie van het zogeheten “Querini-diptiek” uit Brescia.

Het verhaal van Hippolytos kennen we uit de gelijknamige tragedie van Euripides. Het is lang geleden dat ik die voor het laatst las, dus als ik haar verkeerd samenvat is dat mijn oude geheugen. Het gaat over een nogal enthousiaste jager, die de werken van gouden Afrodite versmaadt. Niet zonder reden is in het ivoorsnijwerk hierboven de linkse figuur nogal seksloos afgebeeld.

Lees verder “Liefde en dood”