In de vierde eeuw na Chr. werd Cyprus getroffen door twee aardbevingen (in 332 en 342). De schade was voldoende om de provinciale hoofdstad van Pafos te verplaatsen naar Salamis, dat werd omgedoopt tot Constantia (naar keizer Constantius II). Over het algemeen bleef het eiland echter floreren.

De geschiedenis van Cyprus was in deze tijd die van het oostelijke deel van het Romeinse Rijk. De bewoners volgden de religieuze mode en bekeerden zich tot het christendom. Naar verluidt heeft de moeder van keizer Constantijn de Grote, Helena, achter Larnaka het Stavrovouni-klooster gesticht. Christelijke basilieken verrezen in Nicosia, Salamis en Kourion. In 488 kreeg het eiland een speciale status binnen de kerk: het werd als autokefaal beschouwd, wat betekent dat de belangrijkste bisschop geen verantwoordelijkheid was verschuldigd aan een van de patriarchen. Dit is nog steeds het geval, al bevindt de bezoeker zich absoluut in de sfeer van de Griekse orthodoxie.

Het eiland leed niet rechtstreeks onder de grote oorlogen van de vijfde en zesde eeuw, die immers plaatsvonden aan de buitengrens van de Romeinse wereld, maar in de zevende eeuw lag Cyprus ineens in vuurlinie. De Arabische expansie was begonnen en in 647 vielen de Arabieren het eiland voor het eerst aan. De strijd om het eiland zou duren tot 680, toen de Byzantijnse keizer en de Umayyadische kalief besloten de heerschappij én de belastingen te delen. Deze regeling werd door beide partijen gehandhaafd tot het eiland in 965 volledig Byzantijns werd. Niet veel later begonnen de Kruistochten – maar daarmee zijn we aanbeland in een heel ander deel van de geschiedenis van Cyprus.

[Het eerste deel van deze reeks, geïnspireerd door Frans Wendel, was hier. Gisteren ging de expositie “Cyprus, eiland in beweging” in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden open. Het is een bijzondere tentoonstelling, waarvoor het museum tot en met 15 maart zeven dagen per week geopend zal zijn, dus ook vandaag.]