Hoewel ik Parijs enkele keren heb bezocht, was ik nog nooit in het Institut du Monde Arabe geweest. Dat voelde als een omissie, want ik stel wel enig belang in de Arabische cultuur. Het IMA stond dus hoog op mijn verlanglijstje en zaterdag zijn we er inderdaad naartoe geweest. Ik kan u een bezoek zeker aanraden. We zijn er, afgezien van de lunch, ongeveer zes uur binnen geweest zonder ons ook maar een minuut te vervelen. Dat er een expositie was over het Saoedische Al-‘Ula, een belangrijke IJzertijdnederzetting en een Romeins fort, was mooi meegenomen. Maar daarover wil ik het nu even niet hebben.
Op het Île Saint-Louis wilde ik het parkje fotograferen waar het verhaal van Julio Cortázar zich afspeelt dat beroemd werd als “Blow-up”, maar ik vergat het toen ik in de verte de Notre-Dame zag staan. Ik wist dat ik de aanblik van de door steigers verborgen kathedraal onprettig zou vinden maar toen ik het feitelijk zag, was ik werkelijk ontdaan. Ik realiseerde me ineens dat de Notre-Dame me ronduit dierbaar was.
Later in het Institut du Monde Arabe zag ik onderstaand schilderij van de Jemenitische kunstenaar Nasser al-Aswadi. U herkent het beroemde gebrandschilderde rozet, uitlopend in bloed of vuur. Het bestaat uit de honderden keren herhaalde kalligrafie van het woord salam, wat letterlijk “vrede” betekent, al heb ik eens horen betogen dat het vooral gaat om de diepe sereniteit die ook wordt uitgesproken met het shanti shanti shanti uit de Indische Veda’s. Het trof me dat een Jemenitisch kalligraaf zich had laten inspireren door een gebeurtenis die ook ik als verlies ervaar.
Ik denk dat dit de kern is van werelderfgoed: het is iets dat mensen die elkaar nog nooit hebben ontmoet toch verbindt. Het gaat om monumenten die echt leven in onze harten – zie mijn stukje over een officieel en een onofficieel monument in Berlijn. Het kan Plantin-Moretus zijn in Antwerpen of de orakeltempel in Delfi of de bazaar in de Mahlerstad Tabriz of de Shalamartuinen in Lahore of de stenen dorpen van Syrië of de rotstekeningen van de Wadi Mathendous of de Hofburg in Wenen of het Saffraanklooster of het centrum van Buchara of de scheve toren van Pisa of de Vikingstad Haithabu of Byblos of de kasba van Algiers: er zijn mensen op deze planeet, overal, met wie ik verbonden ben door herinneringen aan deze plaatsen.
Ik herinner me een oude, slecht Engels sprekende man in de Bojanakerk in Sofia die ons op het hart drukte dat werelderfgoed wilde zeggen dat het niet alleen was van Sofia of Bulgarije, maar van ons allemaal, ook van ons. Die uitspraak is me altijd bij gebleven en de aanblik van de Notre-Dame deed me weer realiseren hoe waar het was, hoe verschrikkelijk waar.
In de Arabische wereld was er ook werelderfgoed: Aleppo bij voorbeeld, en het prachtige Jemen. Maar het kon in Europa niemand veel schelen toen dat kapot geschoten werd.
Dan is mijn naam Niemand.
Dat was een Syrische burgeroorlog. Had Europa daar zo naar binnen moeten lopen? Plus hoopt het Westen dat Assad aan de macht blijft. Alles is beter dan wat voor hem in de plaats zou zijn komen.
Allemaal waar. Maar werelderfgoed is werelderfgoed. Ook ik was door Aleppo geschokt, net als iemand in Marburg, in Peking, in Rio de Janeiro en in Kinshasa.
Zeker, de verwoesting van Aleppo is erg jammer. Alleen, hoe hadden we dat kunnen verhinderen? We mogen blij zijn dat ISIS niet naar Turkije heeft kunnen doorlopen, dankzij Rusland, daar wordt tenminste nog een beetje geopolitiek gedacht. En dat de oppositie zich in Aleppo probeerde te verstoppen is ook wel begrijpelijk, je gaat niet op een open vlakte staan.
Maar mijn stukje gaat niet over hoe wij dat kunnen verhinderen. Het gaat alleen maar over wat werelderfgoed eigenlijk is.
We kunnen het ook helemaal niet verhinderen. Toen IS Palmyra opblies of toen de Taliban die Boeddhabeelden opblies, was er ook niets tegen te beginnen. Alles van waarde is weerloos…
Ja OK, ik reageerde op Wim Raven.
Het is altijd jammer als werelderfgoed vernietigd wordt.
Yup.
Alles is vergankelijk, ooit zal datgene wat nu werelderfgoed wordt genoemd voor altijd verdwenen zijn.
Af zullen de bewoners van de toekomst zich afvragen, waar en hoe oud is dit stukje glas.
Indrukwekkend werk van Nasser-al-aswadi. Nooit van gehoord. Dank voor het delen.
“waar het verhaal van Julio Cortázar zich afspeelt dat beroemd werd als “Blow-up”,
Ah, een Argentijns auteur met een verhaal in Parijs, verfilmd door een Italiaan die het heeft overgezet naar Londen. Lang leve het multiculturalisme. Bovendien heb ik nu de gelegenheid om zeer zeldzame beelden te laten zien: Jeff Beck en Jimmy Page samen in the Yardbirds.
Het Instituut bestaat sinds 1987. Het is een Parijs Instituut uit de tijd van de grote bouwwerken in die stad. Het is doelbewust gebouwd in het Vijfde, toen een uitgesproken volksbuurt met een moslimbevolking. Met het Instituut was Parijs zijn tijd ver vooruit en het was bedoeld als gebaar tegenover de groeiende Moslimbevolking van Parijs. Tegenwoordig hebben veel musea (British Museum) een afdeling met Islamitische kunst. Behalve het Rijks maar dat is ook geen wereldmuseum. Het Tropenmuseum weer wel. JonaL noemt de buitenkant niet, maar het Instituut heeft een van de meest opmerkelijke gevels van Parijs, bedoeld als zonnewering. Het gebouw bevat bovendien een uitgebreide en vrij toegankelijke bibliotheek. Helaas voor veel Nederlands van weinig nuttig want het hele Instituut en de bibliotheek zijn heel erg Frans.
Niet waar. Assad is een oorlogsmisdadiger die in Den Haag thuis hoort. Op het internationaal Strafhof
Bovenstaande was een reactie op Martin
Daar kunt u lang op wachten.
Nou en? Het zou bepaald niet de eerste keer zijn.
“Assad is een oorlogsmisdadiger” spreekt Martin’s “Alles is beter dan wat voor hem in de plaats zou zijn gekomen” niet tegen. Dat betekent niet dat ik het met hem eens ben, maar wel dat u met iets beters moet komen. Irak en Libië stemmen niet meteen hoopvol.
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/10/toenadering-tussen-eu-landen-en-het-syrische-regime-van-assad-a3979837
„Je ziet het besef groeien dat Assad onvermijdelijk onderdeel is van de oplossing”, zegt Julien Barnes-Dacey van denktank European Council on Foreign Relations. „Niet omdat dat zo leuk is, maar omdat we het niet voor het uitzoeken hebben”, zegt oud-topdiplomaat Michiel den Hond.
Volgens Barnes-Dacey was de EU-invloed op de Syrische kwestie al minimaal, maar is die sinds het Amerikaanse vertrek uit Noordoost-Syrië compleet verdampt. Door de recente Turkse inval in dat gebied, voelden de voorheen door het Westen gesteunde Koerden zich genoodzaakt in zee te gaan met hun voormalige vijanden: Rusland en in het kielzog Assad. De EU zit volgens Barnes-Dacey in een ‘rouwproces’. „Iedereen weet dat Assad heeft gewonnen, maar dit moet ook nog innerlijk worden verwerkt.”
Ha, Blow-up, een film van Antonioni die een Italiaans-achtige film wilde maken over het Londen van die tijd (1965). Maar mijn reden om die film te gaan zien, op de wekelijkse filmavond in de kazerne, was toen vooral het optreden van de Yardbirds. Eric Clapton had de band verlaten en voor hem in de plaats waren Jimmy Page en Jeff Beck gekomen. Jeff Beck slaat in het filmpje zijn gitaar stuk. En voor de rest natuurlijk ook een erg goede film.
FrankB: bedankt voor de mooie beelden!