Ik beheer een grote oudheidkundige website (Livius.org) en een blog. Dat levert me honderden mailtjes met vragen op. De vragen komen vaak voort uit misverstanden en in 2009 heb ik geïnventariseerd welke er nu werkelijk bestaan. Conclusie één: pseudowetenschap is een beperkt probleem, het echte probleem is dat academische oudheidkundigen het grote publiek verouderde informatie toewerpen.
Ik heb mijn antwoorden benut in Spijkers op laag water, een boekje dat in feite bestond uit het aan elkaar schrijven van de frequentst gegeven antwoorden. Het echte werk zat in het nawoord, waarin ik uitlegde dat oudheidkundigen zoveel verouderde informatie rondpompen doordat het vakterrein versplinterd is geraakt in veel te beperkte specialismen, zodat mensen bij een typische generalistenactiviteit als voorlichting terugvallen op handboekenkennis die inmiddels achterhaald is. Verder attendeerde ik op de schade die door academische betaalmuren werd toegebracht: bad information drives out good. Hieronder vindt u het voorwoord dat ik destijds schreef.
***
Voorwoord
Elke maand schrijf ik namens Livius Onderwijs een elektronische nieuwsbrief waarin links zijn opgenomen naar het laatste internetnieuws over de oude wereld. Ik probeer dat altijd enigszins te duiden door bijvoorbeeld te zeggen waarom de vondst van een muntschat in Limburg historisch interessant is, waarom het overdreven is te stellen dat een in de Rhône gevonden buste van Caesar is vervaardigd in precies 46 v.Chr., of waarom de vermelding van een vijfendertig eeuwen oude inscriptie uit Macedonië kan worden afgedaan als baarlijke nonsens.
Lange tijd reikte de Livius Nieuwsbrief ook de ‘Kasteel van Amsterdam-prijs’ uit aan de archeoloog die erin was geslaagd met het meest misleidende persbericht publiciteit te genereren, wat in de regel de financiering positief beïnvloedt. Deze praktijk is schering en inslag. Zo ontmoette ik, in de tijd dat ik dit boekje schreef, in Duitsland een archeoloog die me trots vertelde dat hij wat quatsch aan de pers had verkocht, dat deze het kritiekloos had overgeschreven en dat hij zo de fondsen kreeg om nog een zomer te kunnen graven. Het zou in mijn rubriek hebben gepast, maar ik was er op dat moment al mee gestopt. Na veertig stukjes was het gevaar te groot dat het lolbroekerij werd. Ik had er echter moeiteloos nog veertig aan kunnen toevoegen, want de oudheidkundige berichtgeving laat te wensen over.
In dit boekje behandel ik vijftig misverstanden. Sommige komen voort uit misleidende persberichten, andere dienen politieke agenda’s, weer andere zijn het resultaat van amateurisme, en tot slot zijn er altijd auteurs die te lui of te ijdel zijn om een gemaakte fout te rectificeren. Soms gaat het om trivialiteiten – ik heb het boekje niet zonder reden Spijkers op laag water genoemd – en soms staat er iets op het spel. Wat de vijftig voorbeelden echter met elkaar gemeen hebben, is dat ze bij de mensen leven. Dit boek is namelijk ontstaan uit de mail die ik ontvang als beheerder van de website Livius.org. Ik ben mijn correspondenten, die me een blijk van vertrouwen geven, erg dankbaar en hoop dat ik met deze antwoorden dat vertrouwen waard ben.
***
Een overzicht van de vijftig hoofdstukjes is hier.
Je had nog ergens een website waar ze alle 50 op stonden. Die heb ik met plezier gelezen.
De links in het overzicht van de 50 stukjes geven een foutmelding “oeps pagina niet gevonden”. Jammer want ik zou ze graag lezen.
Die links worden de komende tijd ingevuld. Ik heb vijftig stukjes voorbereid.