Een kleine maand geleden was ik in Antwerpen, waar ik al jaren de dierentuin eens wilde bezoeken. Verschillende gebouwen zijn, zoals een park van een ruime eeuw oud betaamt, gebouwd in historische stijl. De ingang van het reptielenhuis/aquarium lijkt op een Romeins tempeltje, er is een café in Louis XVI-stijl en ik zag een okapi komen uit een gebouw in Moorse stijl. Het leukst is echter de Egyptische tempel die Charles Servais in 1856 ontwierp en die u hierboven ziet.

Zoals alle Nachleben is ook in Antwerpen de inspiratie oppervlakkig en niet  wezenlijk. Ze beperkt zich tot een façade. Het eigenlijke gebouw is niet uit Egyptische steen opgetrokken en heeft zelfs de structuur van een Romeinse basilica. Dat maakt natuurlijk niet uit: het oog wil ook wat en het oogt uitstekend. De ontwerper van de schilderingen, de oriëntalist L. Delguer, baseerde zich dan ook op tekeningen van de Duitse egyptoloog Richard Lepsius.

Hiërogliefen

Hieronder vindt u de naam van de farao die de Zoo van Antwerpen bouwde. Hiërogliefen zijn complex maar in een cartouche gebruikten de Egyptenaren slechts een beperkt aantal tekens. U kunt ze online overal vinden (zoals hier) en u komt er wel uit.

En hier vindt u zijn titulatuur. Die is misschien iets lastiger. Van boven naar onder: de zonneschijf, het teken voor leven (anch), een neohiëroglief dat de Belgische leeuw voorstelt en tot slot een determinatief voor “vreemd land”. Kortom, opgemelde farao is de levende zon der Belgen.

Droit divin

Tot slot nog even dit plaatje. Er zijn allerlei Egyptische afbeeldingen van vorsten die iets presenteren aan deze of gene godheid. Op de Egyptische tempel in Antwerpen zien we een vorst die een mini-dierentuin aanbiedt die de grote dierentuin representeert. In de negentiende eeuw keek niemand ervan op als een vorst zich legitimeerde door dienstbaarheid aan het Hogere.

Een klassiek droit divin was het niet meer, maar toch, bij mij wringt het een beetje. De regering is immers de eerste dienaar van het volk. Maar ja, dan zouden we die mooie godin moeten vervangen door die neohiëroglief, en dat is ook weer zo wat.

Naschrift

Frans Buijs, die hieronder als commentaar geeft dat de moeilijkheid die ik aan het einde benoem is opgelost als we de godin gelijkstellen aan het volk, slaat een eind in de goede richting. Daniël Soliman, de conservator van de Egyptische afdeling in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, mailt me over de hiërogliefen boven de godin. Zij stelt de stad Antwerpen voor. En eigenlijk konden we dat zelf ook wel lezen, kijk maar:

Een woordgrapje: (h)and-(af)werpen. Het verwijst naar het verhaal dat Brabo de hand van Druon Antigoon afsneed en de hand wierp in de Schelde. Hier is het standbeeld voor het Antwerpse stadhuis.

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.