Een fraai bericht, nog helemaal waar ook, en het gaat over de zogeheten metallurgische vingerafdruk. Maar eerst even recapituleren: de oudheidkundige disciplines delen het probleem van de dataschaarste, waaruit volgt dat de wetenschappelijke vernieuwing minder zit in nieuwe ontdekkingen (al zijn die er natuurlijk wel) dan in nieuwe technieken en methoden. Dat geeft het vak zijn eigen karakter. En nu is er een nieuwe techniek. Of beter, een nieuwe toepassing van een bestaande techniek.

Metallurgische vingerafdruk

Met spectroscopie – welbeschouwd een verzameling technieken – kunnen analisten vaststellen uit welke chemische bestanddelen een monster is samengesteld. Dat gebeurt al jaren. Ik heb weleens verteld dat het lood van de Tongerse loodbaar afkomstig moet zijn uit het Taunus- of het Eifelgebergte. Er zitten sporen in van andere metalen en het spectrum is specifiek voor een bepaalde regio. Een metallurgische vingerafdruk.

Een Duitse onderzoekster, Annika Diekmann, heeft nu gekeken naar de metalen die de smeden van de Romeinse legioenen hebben benut. Helmen en wapens maakten ze van onder meer brons en messing, wat betekent dat ze over koper, tin en zink moesten beschikken. Die drie bestanddelen zijn te meten. Het nieuwe is dat onderzoekers nu komen tot specifieke signaturen voor legioenen.

Het metaal van het Negentiende Legioen

Als het Negentiende Legioen een basis heeft gehad in Dangstetten, heeft het daar zijn metalen verworven. Die zijn te identificeren. Als het legioen later is verplaatst, zal het in de eerste jaren van zijn verblijf op de nieuwe plek herkenbaar zijn aan die specifieke metallurgische vingerafdruk.

Die methode is in Engeland ontwikkeld, was veelbelovend en is nu doorontwikkeld. U leest er hier meer over.

Geweldig hè? Een eerste toepassing van de metallurgische vingerafdruk is dat het legioen dat in Kalkriese heeft gestreden het Negentiende is geweest, wat overeenkomt met de gangbare (maar niet onomstreden) theorie dat het gevecht daar behoort bij de slag in het Teutoburgerwoud. Dat resultaat zal de aandacht wel het meest trekken, maar het echte nieuws is dus: we winnen nieuwe soorten inzicht. De oudheidkunde vernieuwt zich, is dynamisch.