De bovenstaande kaak is millennia oud. Deze tanden behoorden aan een neanderthalermeisje waarvan de resten zijn opgegraven in de Scladina-grot bij Sclayn, niet ver van de Maas. Het museum Le Phare in Andenne, halverwege Namen en Hoei, stelt niet alleen tentoon wat archeologen hebben gevonden, maar legt ook uit hoe ze weten wat ze weten. Loop maar even mee wat we allemaal kunnen afleiden van deze tanden.
Om te beginnen, heel simpel: de dunne, ronde onderkaak helpt om vast te stellen dat we te maken hebben met een meisje. Mannen, zowel Homo neanderthalensis als Homo sapiens, hebben doorgaans een wat vierkantere onderkaak. De identificatie is inmiddels bevestigd door het DNA-onderzoek: geen Y-chromosomen. Een huzarenstukje, want dit DNA is 80.000 jaar oud.
Verder zijn deze tanden gedurende vele maanden gevormd. Laagje voor laagje. Daarmee kunnen we vaststellen dat het meisje tussen de acht en negen jaar oud is geworden. Ook kunnen we aan de hand van het bariumgehalte van diverse delen van één tand vaststellen dat ze niet altijd op dezelfde manier te eten en drinken kreeg. De eerste zeven maanden had ze alleen borstvoeding. Daarna kreeg ze minder barium binnen, wat bewijst dat haar voeding gevarieerder begon te werken. Na veertien maanden is er nog minder barium: ze kreeg geen borstvoeding meer.
In het verlengde hiervan ligt het isotopenonderzoek. Zoals ik al eens heb uitgelegd, verraadt de verhouding tussen diverse isotopen iets over het dieet. Het lijkt erop dat het meisje een vleesdieet heeft gehad, niet onvergelijkbaar met grote katachtige dieren. Het meisje at planteneters die op de mammoetsteppe hadden lopen grazen.
Maar: het meisje heeft niet altijd op dezelfde plaats gewoond. Terwijl de isotopen in de voortanden duiden op verblijf in de Maasvallei, maar een kies verraadt dat ze later op een andere plek heeft gewoond, waar de planteneters planten van een ander bodemtype aten.
De slijtagesporen op de voor- en hoektanden bewijzen dat gedroogd vlees heeft gegeten dat ze aan reepjes heeft moeten scheuren.
Mocht u in de Maasvallei komen, dan raad ik u een bezoek aan museum Le Phare van harte aan. Het is echt geweldig en je hebt van de bovenverdieping ook een prachtig uitzicht.
[De oudheidkundige wetenschappen zijn in de eerste plaats wetenschappen. Een overzicht van stukjes over het wetenschappelijk aspect, vindt u daar.]
“Het meisje at planteneters die op de mammoetsteppe.” Hier ontbreekt iets, lijkt me.
Wat geweldig toch wat er met de huidige technieken zoal gevonden kan worden.
Het carnivore dieet van deze Neandertaler is overigens iets wat typerend is voor het leven van mensen in een arctische steppe in de buurt van landijs, zoals ook de Inuit carnivoor leven. In een vriendelijker omgeving blijken Neandertalers ook omnivoor of zelfs herbivoor te hebben geleefd.
Ja geweldig, verbazend.
Wat mij opvalt is de beperkte periode van borstvoeding.
En je zou meer willen weten: wat kreeg de Neanderthal baby na zeven maanden erbij? Voorlopig teveel gevraagd…
In de eerste plaats: het is maar een meting, met waarschijnlijk een behoorlijke foutenmarge. Andere metingen laten de borstvoeding van Neandertalbabys tussen en 6 maanden en 3 jaar ophouden. En die kinderen zullen heus wel voldoende te eten hebben gehad, anders waren ze veel eerder overleden
“De bovenstaande kaak is millennia oud. ”
Oh, gaat dit over Julius Caesar? 😉
De kaak is vele vele millennia oud!