De Omari-moskee in Beiroet

On oktober 29, 2022oktober 30, 2022 door Jona LenderinginByzantijnse Rijk, Christendom, Geschiedenis, Islam, Middeleeuwen, Midden-Oosten2 reacties

Wie momenteel Beiroet bezoekt, zal altijd de in 2008 door de familie Hariri uit okergele steen gebouwde moskee zien, de Mohammed el-Amine-moskee. Een prachtig monument, maar niet het belangrijkste islamitische heiligdom van de stad. Dat is namelijk de even verderop gelegen Omari-moskee.

Heidens, Grieks-orthodox, Rooms-katholiek

Die toont Libanons religieuze leven in een notendop. Het heiligdom is namelijk rond 245 na Chr. neergezet door keizer Philippus en gewijd aan de oppergod, die hij wel Baʿl zal hebben genoemd, want hij kwam uit een Arabischsprekende provincie. Anderen hadden het natuurlijk over Jupiter of Zeus. In de vierde eeuw namen de christenen de tempel over als kerk. De gelovigen erkenden de patriarch van Constantinopel.

Lees verder “De Omari-moskee in Beiroet” →

De mozaïeken van Byblos

On oktober 7, 2022oktober 6, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk

Ik maak het mezelf even niet te moeilijk vanmiddag. Hierboven een mooi mozaïek uit Byblos. Op de expositie die volgende week begint in het Rijksmuseum van Oudheden is een ander mozaïek te zien. En in het filmpje hieronder klets ik over een derde mozaïek, dat te groot bleek om naar Leiden over te brengen. Daarvoor zult u dus naar Beiroet moeten, waar het is te zien in het Nationaal Museum.

Lees verder “De mozaïeken van Byblos” →

“Egyptische” beelden in Byblos

On augustus 15, 2022augustus 14, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Fenicië, Geschiedenis, Hellenisme, Musea, Museumstuk, Oud Egypte2 reacties

Wie in Beiroet het Nationaal Museum binnenloopt, stapt een vrijwel ideaal museum binnen. Het is een grote hal, waarin prachtige sculptuur zo staat opgesteld dat je er aan alle kanten omheen kunt lopen. Op een bovenverdieping staan de kleine voorwerpen, terwijl in de kelder grafvondsten liggen. De wandschilderingen en textiel die daar zijn te zien, zijn kwetsbaar en vergen speciale belichting en temperaturen. De sculptuurhal loopt aan weerszijden uit op twee zalen. Vanuit de linkerzaal staart de enorme kolos je aan die u hierboven ziet.

Ik herinner me het moment dat ik die voor het eerst zag, in gezelschap van mijn zakenpartner en zijn echtgenote. We stonden echt paf. Ik dacht voor een moment aan Paaseiland. En vervolgens: wat is dit in vredesnaam?!

Lees verder ““Egyptische” beelden in Byblos” →

De bruid van Beiroet

On augustus 4, 2022augustus 3, 2022 door Jona LenderinginCultuur, Midden-Oosten

Ik kan niet zeggen dat ik bovenstaand standbeeld mooi vind, maar ik vestig er toch even uw aandacht op. Het heet “De bruid van Beiroet” en is, zo schrijft mijn Libanese vriendin Françoise, gemaakt door Hani Tebeshrani.

De symboliek: zoals een feniks oprijst uit zijn as, zo zal ook Beiroet herrijzen. Daarom is het beeld gemaakt van het puin en het gebroken glas dat resteerde na de explosie die twee jaar geleden een groot deel van de stad verwoestte.

Lees verder “De bruid van Beiroet” →

Het graf van Ahirom van Byblos

On augustus 3, 2022augustus 3, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Fenicië, Geschiedenis, Levant, Museumstuk3 reacties

De sarcofaag hierboven werd in 1923 ontdekt in een van de Fenicische koningsgraven in de Libanese havenstad Byblos. Om precies te zijn: Graf 5. Ik toonde vorige week een inscriptie die in de schacht is gevonden. De sarcofaag is nu te zien in het Nationaal Museum in Beiroet, maar wie dat te ver vindt, kan een mooie replica zien in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel.

Koning ten troon

De sarcofaag is uit één steen gehouwen en versierd met leeuwenkoppen op de onderste hoeken en de deksel. Aan de korte kanten staan klaagvrouwen. We zien de overledene zitten op een prachtige troon: het is de koning van Byblos, die een defilé van onderdanen ontvangt, dat beide lange zijkanten beslaat.

Lees verder “Het graf van Ahirom van Byblos” →

De drie gezichten van Libanon

On mei 11, 2022mei 11, 2022 door Jona LenderinginReligie, Toerisme14 reacties

Afgelopen maandag was onze laatste dag in Libanon. En het was (net als donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag) opnieuw erg leuk. Na te hebben uitgecheckt uit het hotel, wandelden we een eind langs de corniche, de grote weg rond de hoge kaap die Beiroet feitelijk is, en zorgden ervoor dat we rond een uur of tien in het kantoor van de Direction Générale des Antiquités waren, waar we een afspraak hadden. Na een ontspannen gesprek konden we onze laatste filmpjes maken in een vrijwel verlaten Nationaal Museum. Een schoonmaker was ons enige gezelschap.

Na gedane arbeid lunchten we en wandelden we terug naar het centrum over de Rue Damas, een plek vol herinneringen aan de Burgeroorlogen. Hoewel het de planning niet was, wandelden we Beit Beirut binnen, een huis dat ooit diende als schuilplaats voor sluipschutters en dat nu een klein museum is. Verder wandelend kwamen we op de Place des Martyrs, waar verschillende geïmproviseerde monumenten staan voor degenen die om het leven zijn gekomen bij de recente protesten tegen de regering.

Lees verder “De drie gezichten van Libanon” →

Libanees dagboek: Byblos

On mei 6, 2022september 15, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Dagelijks leven, Levant, Toerisme4 reacties

De tweede dag in Libanon volgde op de tweede nacht in dat land – en wat heb ik slecht geslapen. De oorzaak daarvan was de generator naast onze kamer. Slecht uitgerust begonnen we aan de dag, maar dat mocht de pret niet drukken van het weerzien met Françoise en Elie, over wie ik al eens eerder heb geschreven. Er viel een hoop bij te praten. De rit naar Jbeil, het antieke Byblos, vloog voorbij.

Byblos

Waarom Byblos? Ik schreef al dat het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een expositie over de antieke havenstad organiseert. Er waren al eerder exposities over bijvoorbeeld Petra, Karthago en Nineveh. Je zou Dorestad, dat onderdeel is van de vaste collectie, kunnen toevoegen aan dit rijtje. Byblos illustreert hierbij hoe lastig het concept stad is, want het gaat om een haven met tempels en een paleis. We kennen ook de koninklijke graven en de graven van de aristocratische families. De huizen van de gewone mensen zijn echter slecht bekend, terwijl er vissers, boeren, houthakkers en stuwadoors moeten zijn geweest.

Lees verder “Libanees dagboek: Byblos” →

Libanees dagboek: Beiroet

On mei 5, 2022september 15, 2022 door Jona LenderinginDagelijks leven, Midden-Oosten, Toerisme3 reacties

Terwijl u Marseille-Feyenoord zit te kijken, zit ik op een hotelkamer in Beiroet na te genieten van een mooie dag. Ik heb vrienden in Libanon, die veel te beschaafd en welopgevoed zijn om je te laten weten hoe de problemen waarvoor hun land zich gesteld ziet, hen persoonlijk hebben geraakt. Al een tijdje hoopte ik ze daarom eens op te zoeken. Je wil toch een beetje weten hoe het met mensen gaat. Toevallig deed zich een ongezochte gelegenheid voor, want het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden organiseert vanaf 14 oktober een expositie over Byblos en ik werk mee aan het publieksboek. Het leek me bovendien een aardige gedachte wat filmpjes te gaan maken over Byblos. De filmpjes over Irak – ik geloof dat we ze “vlogs” moeten noemen – zijn goed gevallen; waarom dus niet nog eens?

Naar Beiroet

En dus vlogen we woensdag naar Beiroet. “We”, want mijn geliefde ging met me mee. (Ze is ook eerder in Libanon geweest en ontmoette drie jaar geleden enkele van mijn vrienden.) Het was druk op de luchthaven en het werd nog even spannend toen het beveiligingspersoneel gedurende een minuut of tien het werk onderbrak. (Overigens vonden de mensen in de rij dat het personeel gelijk had.) Met wat vertraging kwamen we aan maar we waren op een alleszins redelijk moment in ons hotel in Manara, in het uiterste westen van de stad, vlakbij de zee en vlakbij het lunapark dat u wellicht kent uit de film Capernaum.

Lees verder “Libanees dagboek: Beiroet” →

Beiroet, één jaar later

On augustus 4, 2021augustus 5, 2021 door Jona LenderinginDagelijks leven, Midden-Oosten, Politiek33 reacties

Als we de twee atoombommen op Japan buiten beschouwing laten, was de grootste ontploffing die ooit in een stad heeft plaatsgevonden de explosie die vorig jaar op 4 augustus aan het einde van de middag plaatsvond in Beiroet. Ze kostte 214 of 218 mensen het leven, verwondde ruim 7500 mensen, maakte 300.000 mensen dakloos, beschadigde talloze huizen en was tot op Cyprus te voelen. Tot op heden is niemand veroordeeld, is niemand berecht, is niemand gearresteerd. Toen onderzoeksrechter Fadi Sawan enkele voormalige ministers opriep voor verhoor, werd hij prompt van zijn taak ontheven.

Geen enkele minister heeft excuus gemaakt voor het krankzinnige gegeven dat er midden in een stad honderden tonnen ammoniumnitraat kon liggen opgeslagen. Nou ja, eigenlijk is het uitblijven van excuus zo vreemd niet. Politici die de straat op zouden zijn gegaan, waren hun leven niet zeker, want elke Libanees weet wie verantwoordelijk is: een bestuurlijke klasse die het land al jaren in gijzeling houdt.

Lees verder “Beiroet, één jaar later” →

Waarom Beiroet een speciale stad is

On augustus 14, 2020augustus 28, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Cultuur, Geschiedenis, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Religie, Toerisme8 reacties

Beiroet is getroffen door een explosie die zelfs in oorlogstijd opmerkelijk zou zijn. De haven van de Libanese hoofdstad is weggevaagd maar ook elders is de schade groot. U las misschien het persoonlijke verslag dat ik zojuist op deze blog plaatste. De explosie heeft politieke gevolgen. Een goed commentaar op het aftreden van het kabinet en Macrons hulppakket leest u hier.

De haven van Beiroet vormde een van de voornaamste aanvoerlijnen van het kleine land. Een land met een bevolking van 4,5 miljoen mensen die anderhalf miljoen vluchtelingen opvangen. Vlakbij die haven ligt, aan de andere kant van de grote kustweg, een traditioneel christelijke stadswijk. Wie er doorheen loopt, weet waarom Beiroet al sinds mensenheugenis “het Parijs van het Midden-Oosten” heet. In deze wijk heeft de stad zeker een Frans tintje.

Als u een beeld van de getroffen stadswijk wil hebben, is echter ook een andere parallel mogelijk. Met een museum, met nauwe straatjes en scooters, met het stadspaleis van een rijke familie, met talloze kleine bedrijfjes, met een paar kerken, met telefoon- en electriciteitskabels, met een hoop herrie, met een even lange als elegante trap gewijd aan Sint-Nikolaas, met sportscholen, met affiches en graffiti, met verkeersopstoppingen en met allerlei leuke restaurants zou het net zo goed Zuid-Italië kunnen zijn.

Lees verder “Waarom Beiroet een speciale stad is” →